سگ‌های قفقازی حیواناتی وفادار، قوی و شجاع از نژاد سگ‌های نگهبان‌اند که به عنوان سگ چوپان برای مراقبت از گله‌ها پرورش یافته‌اند. این نژاد با نام‌های «سگ چوپان قفقازی» یا «اووچارکای قفقازی» نیز شناخته می‌شوند و در ایران نیز به «سگ شاهسون» معروف‌اند. اگر در نگهداری سگ تجربه دارید و به دنبال یک نگهبان غول‌پیکر هستید، نژاد قفقازی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. تا انتهای این مقاله از پتسی همراه ما باشید تا هر آنچه درباره سگ قفقازی نیاز دارید، برایتان بازگو کنیم.
| مشخصات سگ قفقازی | |
| خاستگاه | کوه‌های قفقاز در اروپای شرقی |
| نام‌های دیگر | سگ چوپان قفقازی، اووچارکای قفقازی، سگ شاهسون |
| نژادهای مختلف | ارمنی، گرجی و آذری |
| قد | نر: ۶۸٫۶ تا ۷۶٫۲سانتی‌متر ماده: ۶۳٫۵ تا ۷۱٫۱ سانتی‌متر |
| وزن | نر: ۴۹٫۹ تا ۹۹٫۸ کیلوگرم ماده: ۴۵٫۴ تا ۸۱٫۶ کیلوگرم |
| رنگ | کرم، حنایی، خاکستری، قرمز، سفید، سیاه و خاکستری، آگوتی و سفید و غیره |
| طول عمر | ۱۰ تا ۱۲ سال |
| بیماری‌ها | دیسپلازی هیپ، دیسپلازی آرنج، نفخ و انتروپیون |
| تغذیه | به ازای هر ۵۰۰ گرم به ۲۰ کالری در روز |
| ویژگی اخلاقی | وفادار، شجاع، محافظ، سرسخت، آرام |
تاریخچه سگ قفقازی
سگ‌های چوپان قفقازی یکی از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین نژادهای سگ هستند که منشأ پیدایش آن‌ها پر رمز و راز است. خاستگاه آن‌ها مناطق کوهستانی قفقاز است و بیش از ۲۰۰ سال است که وجود دارند. برخی از افراد معتقدند نژاد قفقازی گرگ‌هایی هستند که اهلی شده‌اند و برخی دیگر معتقدند که اصل‌ونسب آن‌ها به ماستیف‌ها برمی‌گردد. کارشناسان نیز مدعی هستند که سگ‌های قفقازی از نسل سگ‌های گله‌ای هستند که از تبت مهاجرت کرده‌اند. با این حال، بر اساس برخی شواهد باستانی، قدمت این نژاد به بین‌النهرین باز می‌گردد. (مقاله مرتبط: اهلی کردن سگ)
با وجود نبودن اطلاعات دقیق درباره شجره‌نامه سگ‌های قفقازی، قرن‌ها است که این نژاد همراهان ارزشمندی برای چوپانان منطقه قفقاز هستند. گله‌داران ساکن کوه‌های گرجستان، ارمنستان و آذربایجان از چوپانان قفقازی به عنوان سگ نگهبان دام استفاده می‌کردند. این نژاد به شدت از گله‌های گوسفند و صاحبان آن‌ها در برابر حیوانات وحشی خطرناک مانند گرگ، شغال و خرس محافظت می‌کردند. به دلیل وسعت زیاد منطقه قفقاز، گونه‌های مختلفی از این نژاد وجود دارد، ولی فقط سگ قفقازی گرجی به رسمیت شناخته می‌شود.
در دهه ۱۹۰۰، اتحاد جماهیر شوروی از سگ‌های قفقازی به عنوان سگ‌های نگهبان استفاده می‌کردند. در دهه ۱۹۶۰ نیز آلمان شرقی این نژاد را به عنوان سگ‌های گشت مرزی در امتداد دیوار برلین گماشتند. هنگامی که دیوار برلین در سال ۱۹۸۹ فروریخت، حدود ۷ هزار سگ به عنوان حیوان خانگی به خانواده‌های آلمانی سپرده شدند. در حال حاضر از سگ‌های قفقازی برای نگهبانی در منازل و ادارات پلیس مورداستفاده قرار می‌گیرند.
گونه‌های مختلف نژاد قفقازی
سگ‌های بزرگ دارای ۳ گونه‌های مختلف با خاستگاه‌های گرجستان، ارمنستان و آذربایجان به شرح زیر هستند:
- نژاد گرجی قفقازی: سگ‌های قفقازی گرجستانی (گرجی) تنها گونه به رسمیت شناخته شده از این نژاد هستند. این گونه که به سگ‌های خرسی نیز شهرت دارند، دارای بیشترین وزن و بزرگ‌ترین جثه و جمجمه از میان تمامی گونه‌های نژاد قفقازی هستند.
- سگ قفقازی ارمنی: این گونه دارای بدنی مربعی‌شکل و موهایی با طول متوسط بوده و از نژاد سگ گرجی کوچک‌تر هستند. پوشش این گونه بیشتر به رنگ خاکستری یا ترکیب خاکستری با سایر رنگ‌ها هست.
- نژاد آذری قفقازی: خود این گونه از سگ‌های قفقازی به دودسته تقسیم می‌شوند:
کوهپایه‌ای: این گونه که به سگ گامپر معروف‌اند، دارای کوتاه‌ترین مو و کوچک‌ترین جثه در میان سگ‌های نژاد قفقازی است.
قله‌ای: این گونه بیشتر شبیه قفقازی گرجی بوده و پاهایی بزرگ، پوزه و صورت سیاه و پوششی به رنگ زرد روشن و نارنجی هستند.
ویژگی ظاهری سگ قفقازی
این سگ‌های عظیم‌الجثه دارای بدنی عضلانی با سر بزرگ، چشم‌های بیضی‌شکل و گوش‌های مثلثی هستند. نژاد قفقازی با وجود چنین جثه بزرگی، یک نژاد چابک و آزاد است که ثبات و هماهنگی بدنی خوبی دارد. سگ‌های نر این نژاد به راحتی از ماده‌ها قابل‌تشخیص هستند، زیرا معمولاً جثه بزرگ‌تری دارند. وزن متوسط سگ‌های قفقازی نر ۵۰ کیلوگرم و ماده‌ها به ۴۵ کیلوگرم می‌رسد. قد قفقازی نر از ناحیه شانه حدود ۶۸٫۶ تا ۷۶٫۲سانتی‌متر و ماده ۶۳٫۵ تا ۷۱٫۱ سانتی‌متر است.
سگ‌های قفقازی بر اساس طول خزشان، دارای دو نوع کوهستانی با موهای بلند و استپی‌ها با موهای کوتاه هستند. هر دو نوع این نژاد دارای پوشش دولایه متراکم و ضخیم هستند که از آن‌ها در برابر سرمای کوهستان محافظت می‌کند. خز لایه بیرونی دارای موهای بلندتر و کلفت‌تری است و لایه زیرین نیز موهای متراکم‌تر، نرم‌تر و نازک‌تری دارد. فرم و بلندی موهای سگ قفقازی در قسمت گونه‌ها و پشت جمجمه باعث می‌شود به خرس شباهت داشته باشند.
شما تقریباً میتوانید این سگ‌ها را در طیف وسیعی از رنگ‌ها مخصوصاً کرم، حنایی، خاکستری و سفید ببینید. پنجه‌های آن‌ها بزرگ و سنگین بوده و همچون دم بلند آن‌ها پوشیده از مو است. (مقاله مرتبط: پنجه سگ)
ویژگی رفتاری نژاد قفقازی
سگ قفقازی حیوانی به شدت آرام، دوست‌داشتنی، جسور و شجاع، وفادار به خانواده و محافظی سرسخت است. این نژاد نسبت به غریبه‌ها کاملاً بی‌اعتماد است و اگر به درستی اجتماعی نشود با سگ‌ها و سایر حیوانات ناآشنا رفتار خوبی نخواهد داشت. (مقاله مرتبط: اجتماعی کردن سگ)
نژاد قفقازی روی قلمرو خود بسیار حساس است و هرگز در جنگ حتی مقابل خرس یا گرگ عقب‌نشینی نمی‌کند. این نژاد سگ‌های باهوش بسیار سرسخت هستند. بنابراین، آموزش دادن به آن‌ها سخت، زمان‌بر و نیازمند تخصص است. پس، اگر اولین‌بار است که قصد نگهداری از سگ را دارید، این نژاد اصلاً مناسب شما نیست. (مقاله مرتبط: شرایط نگهداری از سگ)
بهداشت سگ قفقازی
سگ‌های قفقازی با سه مدل خز بلند، متوسط یا کوتاه دیده می‌شوند. بنابراین، نوع مراقبت از خز آن‌ها به طول موهایشان بستگی دارد. خز قفقازی‌های مو بلند باید روزانه، مو متوسط‌ها دو تا سه بار در هفته و مو کوتاه‌ها هفته‌ای یک‌بار برس کشیده شود. (مقاله مرتبط: برس سگ) اگر خز آن‌ها توسط مواد سمی یا آلرژی‌زا آلوده نشده باشد، یک‌بار حمام کردن سگ قفقازی در ماه کافی است.
به دلیل شایع بودن بیماری‌های دندان و لثه در همه سگ‌ها، مسواک زدن روزانه ضروری است. ناخن‌ها باید هر دو هفته چک و در صورت نیاز کوتاه گردد تا خطر رشد بیش از حد یا شکستگی ناخن کاهش یابد. (مقاله مرتبط: گرفتن ناخن سگ)
برای جلوگیری از عفونت و تجمع موم، گوش آن‌ها را هر دو هفته یک‌بار با پنبه و محلول‌های مخصوص تمیز کنید. (مقاله مرتبط: تمیز کردن گوش سگ)
تغذیه سگ‌های قفقازی
سگ قفقازی جزو نژادهای غول‌پیکر بوده و مستعد اضافه‌وزن و چاقی است. پس، باید با یک برنامه غذایی صحیح تغذیه شود. برای تعیین میزان تغذیه این نژاد باید به جنسیت، سن، وزن و میزان فعالیت او توجه داشته باشید. در حالت کلی این سگ‌ها باید با رژیم غذایی فرموله شده برای یک نژاد غول‌پیکر با سطوح انرژی نسبتاً پایین تغذیه شوند. معمولاً یک سگ قفقازی بالغ با توجه به وزن خود، به ازای هر ۵۰۰ گرم به ۲۰ کالری در روز نیاز دارند. (مقاله مرتبط: تغذیه توله سگ)
برای حفظ سلامت این سگ‌ها بهتر است یک برنامه غذایی اختصاصی از دام‌پزشک یا متخصص تغذیه دریافت کنید. این نژاد مستعد ابتلا به نفخ شکمی هستند. پس، برای جلوگیری از نفخ سگ بهتر است حجم غذای روزانه را به وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکرر تقسیم کنید. همچنین، از خرید کیبل‌‌های بی‌کیفیت یا تهیه غذا با مواد نامناسب و کهنه خودداری کنید، زیرا سگ قادر به هضم آن‌ها نیست. (مقاله مرتبط: طرز تهیه غذای خشک سگ)
تربیت سگ قفقازی
سگ‌های چوپان قفقازی سرسخت و مستقل هستند. به همین دلیل، آموزش دادن به آن‌ها دشوار ولی شدنی است. تربیت این نژاد به خصوص اجتماعی کردن آن‌ها ضروری است. پس، باید تربیت سگ قفقازی را از تولگی شروع کنید. برای تشویق سگ‌های قفقازی به آموزش و سرعت بخشیدن به آن حتماً از انواع تشویقی سگ استفاده کنید. همچنین، میتوانید از دام‌پزشک یا رفتارشناس حرفه‌ای برای تربیت و اجتماعی کردن نژاد قفقازی کمک بگیرید. (مقاله مرتبط: طرز تهیه تشویقی سگ)
نگهداری از سگ‌های قفقازی
محیط زندگی ایده‌آل برای نژاد قفقازی خانه‌ای است که در آن نوزاد یا حیوانات خانگی دیگر وجود نداشته باشد. این سگ‌ها به خانه‌های بزرگ و حیاط‌دار، باغ، ویلا یا خانه‌های روستایی نیاز دارند و برای زندگی آپارتمانی توصیه نمی‌شوند. سگ‌های قفقازی به دلیل داشتن پوشش ضخیم و رشد در مناطق کوهستانی، قادر به زندگی در محیط‌های گرم نظیر مناطق بیابانی نیستند. (مقاله مرتبط: گرمازدگی سگ)
سگ قفقازی روزانه به حداقل یک ساعت ورزش نظیر پیاده‌روی، بازی و سایر فعالیت‌های جسمی و فکری نیاز دارد. به یاد داشته باشید که فعالیت بیش از حد می‌تواند برای سگ مضر بوده و سلامت او را تحت‌تأثیر قرار دهد. این نژاد مستعد ابتلا به انواع دیسپلازی هستند و باید مراقب وارد شدن فشارهای غیرضروری به مفاصل و استخوان‌های او باشید. (مقاله مرتبط: ورزش سگ)
بیماری‌های سگ قفقازی
بیشتر سگ‌های قفقازی زندگی شاد و سالمی دارند. با این حال، مستعد ابتلا به برخی بیماری‌های شایع نژادهای غول‌پیکر هستند. درک علائم و نشانه‌های این بیماری‌ها و تشخیص زودهنگام آن‌ها می‌تواند منجر به درمان زودهنگام و بهبود کیفیت زندگی سگ شما شود. بیماری‌های شایع در سگ قفقازی به شرح زیر هستند. (مقاله مرتبط: بیماری خطرناک سگ)
دیسپلازی هیپ
بیشتر سگ‌های بزرگ مانند سگ قفقازی مستعد ابتلا به دیسپلازی مفصل ران هستند. در این عارضه سر استخوان ران به درستی در جای خود که گودی استخوان لگن است، قرار نمی‌گیرد. در نتیجه، باعث لنگ زدن و درد در پای حیوان هنگام راه رفتن می‌شود. دیسپلازی هیپ ممکن است تا سال‌ها هیچ علائمی نداشته باشد، ولی در اثر افزایش فعالیت، پیاده‌روی‌های طولانی یا چاقی سگ نمایان شود. بارزترین علائم این بیماری لنگیدن، امتناع از راه رفتن روی پاها و صدای غیرعادی مفاصل است. (مقاله مرتبط: دیسپلازی سگ)
دیسپلازی آرنج در سگ قفقازی
یکی دیگر از مشکلات سلامتی سگ قفقازی دیسپلازی آرنج است که بیشتر در توله‌سگ‌ها دیده می‌شود. این عارضه که می‌تواند برای یک یا هر دو آرنج رخ دهد، زمانی اتفاق می‌افتد که مفاصل آرنج به درستی رشد نکند. علت دقیق این نوع دیسپلازی سگ مشخص نیست، ولی عوامل ژنتیکی و تغذیه نامناسب در آن دخیل هستند. همچون دیسپلازی هیپ بارزترین علائم این بیماری لنگیدن و امتناع از راه رفتن روی دست‌ها است.
انتروپیون
در این بیماری پلک بالا یا پایین در یک یا هر دو چشم سگ به طرف داخل می‌چرخد. در نتیجه، مژه‌های سگ قفقازی در اثر تماس با قرنیه و ساییده شدن روی آن باعث تحریک چشم و زخم قرنیه می‌گردد. از جمله بارزترین علائم این بیماری پلک‌زدن مداوم، خاراندن چشم، ریزش اشک، بسته نگه‌داشتن چشم اشاره کرد.
نفخ شکمی سگ قفقازی
نفخ یک بیماری شایع در میان تمام سگ‌ها است، ولی نژادهای بزرگ بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند که نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد. نفخ در اثر ورود هوای زیاد به معده سگ هنگام غذا خوردن رخ می‌دهد و باعث پیچ‌خوردگی معده می‌شود. در اثر پیچش معده جریان خون محدود شده و دستگاه گوارش سگ قفقازی مسدود می‌شود. علائم آن شامل گشاد شدن شکم، استفراغ سگ، ناتوانی در نگه‌داشتن غذا و آب، درد و بی‌حالی است. (مقاله مرتبط: بیماری گوارشی سگ)
میزان سازگاری سگ‌های قفقازی با خانواده
نژاد قفقازی نسبت به تمامی اعضای خانواده خود تعصب دارد و رابطه‌ای عمیق و دوستانه با آن‌ها برقرار می‌کند. با این حال، اگر نوزاد در خانه دارید بهتر است از به سرپرستی گرفتن این نژاد صرف‌نظر کنید. زیرا ممکن است سگ قفقازی ناخواسته حین مراقبت و حمایت از نوزادتان به او آسیب بزند.
میزان سازگاری سگ‌های قفقازی با سایر حیوانات خانگی
سگ قفقازی اگر به خوبی اجتماعی نشده باشد با سایر حیوانات خانگی، حتی سگ‌های دیگر نیز کنار نمی‌آید. با این حال، پس از گذراندن مراحل اجتماع شدن و معرفی آرام حیوانات دیگر، به مرور زمان با آن‌ها کنار می‌آید. توجه داشته باشید که اگر حیوانات خانگی کوچک مانند همستر در خانه دارید، هرگز سگ چوپان قفقازی را به سرپرستی نگیرید. (مقاله مرتبط: نگهداری سگ و گربه با هم)
سخن پایانی
سگ‌های نژاد قفقازی یکی از وفادارترین، باهوش‌ترین و شجاع‌ترین سگ‌های نگهبان در جهان هستند. اگر تجربه نگهداری از سگ را دارید و به دنبال یک نژاد غول‌پیکر و نگهبان هستید، ما نژاد قفقازی را پیشنهاد می‌کنیم. با این حال، اگر زمان و فضای کافی برای نگهداری نژاد قفقازی در اختیار ندارید، بهتر است سگ دیگری را انتخاب کنید. از آنجایی که آموزش به این نژاد کار دشواری است، توصیه می‌کنیم یک توله‌سگ قفقازی را به سرپرستی بگیرید. امیدواریم با این مقاله توانسته باشیم شما را در تصمیم‌گیری برای نگهداری یک سگ قفقازی یاری دهیم.
سوالات متداول
- آیا سگ‌های قفقازی مناسب نگهداری در خانواده هستند؟
این نژاد در صورتی که به درستی اجتماعی شده باشند، برای نگهداری در خانواده‌هایی که کودک نداشته باشند، مناسب است. - آیا سگ‌های قفقازی حیواناتی تهاجمی هستند؟
سگ قفقازی فقط درصورتی‌که احساس خطر کند رفتار تهاجمی از خود بروز می‌دهد. - آیا نژاد قفقازی در خطر انقراض هستند؟
سگ‌های قفقازی یک نژاد نسبتاً کمیاب هستند، ولی در معرض خطر انقراض نیستند. - نام دیگر نژاد قفقازی در ایران چیست؟
سگ شاهسون - طول عمر سگ قفقازی چقدر است؟
این سگ‌ها ۱۰ تا ۱۲ سال عمر می‌کنند.
سلام وقت بخیر من به تازگی یک توله سگ قفقازی خریدم و خیلی نگران تربیت اون هستم که به درستی که تربیت بشه ممنون میشم راهنمایی کنید چگونه میتونم به درستی تربیتش کنم ؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
برای تربیت سگ‌های قفقازی و سرعت بخشیدن به آن حتماً از انواع تشویقی سگ استفاده کنید. همچنین، میتوانید از دام‌پزشک یا رفتارشناس حرفه‌ای برای تربیت و اجتماعی کردن نژاد قفقازی کمک بگیرید. از مقاله تربیت سگ https://petsea.ir/dog-training/ میتوانید کمک بگیرید.
سلام وقت بخیر من به تازگی یک توله سگ قفقازی خریدم و خیلی نگران تربیت اون هستم که به درستی که تربیت بشه ممنون میشم راهنمایی کنید چگونه میتونم به درستی تربیتش کنم ؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
برای تربیت سگ‌های قفقازی و سرعت بخشیدن به آن حتماً از انواع تشویقی سگ استفاده کنید. همچنین، میتوانید از دام‌پزشک یا رفتارشناس حرفه‌ای برای تربیت و اجتماعی کردن نژاد قفقازی کمک بگیرید. از مقاله تربیت سگ https://petsea.ir/dog-training/ میتوانید کمک بگیرید.