اگر قصد نگهداری خرگوش را دارید، باید بدانید که آن‌ها هم مانند تمامی حیوانات خانگی به برخی بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. برای شناسایی انواع بیماری خرگوش باید با علائم و راههای درمان آن آشنا باشید. در این مقاله از پتسی ۱۵ مورد از رایج‌ترین بیماری‌‌های خرگوش را به همراه علائم، درمان و راههای پیشگیری معرفی کرده‌‌ایم. برای حفظ سلامت خرگوش خود تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
۱) رشد بیش از حد دندان‌ها
| رشد بیش از حد دندان‌ها | |
| عامل | کمبود مصرف فیبر |
| علائم | نامرتبی دندان خرگوش، مشکل حین غذا خوردن، آسیب به روده |
| درمان | افزایش مصرف فیبر، جراحی با بیهوشی |
دندان‌های خرگوش در طول زندگی خود به طور مداوم رشد می‌کنند. اگر خرگوش دائماً با خوردن فیبر دندان‌هایش را ساییده نکند، دندان‌های آسیاب تیز می‌شود و به گونه‌ها و زبانش آسیب می‌زند. این مورد باعث درد و ناتوانی در غذا خوردن می‌شود. اگر دندان‌ها به صورت پیچ خورده رشد کنند، خرگوش نمی‌تواند دهان خود را ببندد یا غذا بخورد. در ادامه این مشکل باعث آسیب به روده و در نهایت مرگ خرگوش می‌شود.
۸۰ تا ۹۰ درصد از رژیم غذایی خرگوش شما باید فیبر به شکل یونجه جو دوسر یا علف باشد. بقیه رژیم باید سبزی‌های برگ‌دار باشد. برای درمان این مشکل از بیهوشی و عمل صاف کردن و کوتاه کردن دندان خرگوش استفاده می‌شود. در صورتی که دندان‌ها به صورت طبیعی کوتاه نشوند، باید دندان‌ها کوتاه و اصلاح شوند.
۲) اسنافل (پاستورلوز)
| اسنافل | |
| عامل | باکتری پاستورلا مولتوسیدا |
| علائم | ترشحات، قرمزی و چروکیدگی چشم، عطسه، ترشحات بینی |
| درمان | قرنطینه، مصرف آنتی‌بیوتیک، عمل جراحی |
تماس نزدیک با خرگوش آلوده می‌تواند به راحتی باکتری پاستورلا مولتوسیدا را به خرگوش شما منتقل کند. این باکتری می‌تواند باعث ترشحات، قرمزی و چروکیدگی چشم‌ها، عطسه و ترشحات بینی شود. اسنافل می‌تواند منجر به بروز آسیب‌دیدگی گوش‌ها، رینیت، ذات‌الریه، آبسه (زخم‌های چرکی)، عفونت‌های دستگاه تناسلی، کج شدن سر و عفونت خون شود. برخی از گونه‌های باکتری در مجرای بینی خرگوش پنهان می‌مانند تا زمانی که سیستم ایمنی بدن تحت استرس قرار گیرد، عود کند.
از شرایط استرس‌زا می‌توان به زمانی که غذای خرگوش تغییر می‌کند اشاره کنیم. همچنین، با دور کردن خرگوش تازه وارد و اعمال قرنطینه می‌توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید. برای درمان این بیماری خرگوش باید حیوان یک دوره طولانی مدت آنتی‌بیوتیک مصرف کند. در صورتی که آسیب‌های وارده شدید باشد، باید عمل جراحی انجام شود.
۳) ذات‌الریه
| ذات‌الریه | |
| عامل | باکتری پاستورلا |
| علائم | التهاب ریه و غشای اطراف ریه |
| درمان | مصرف آنتی‌بیوتیک |
متاسفانه ذات‌الریه در خرگوش‌های اهلی شایع است. علت این بیماری معمولا باکتری پاستورلا است، اما باکتری‌های دیگری نیز ممکن است باعث این بیماری شوند. این بیماری خرگوش باعث التهاب ریه‌ها و غشای اطراف ریه می‌شود. متاسفانه، بیماری تنفسی فوقانی (رینیت) اغلب قبل از ذات‌الریه رخ می‌دهد. تهویه ناکافی، بهداشت نامناسب و مواد کثیف لانه، خرگوش‌ها را مستعد ابتلا به ذات‌الریه می‌کند.
خرگوش‌های مبتلا به ذات‌الریه فاقد اشتها و انرژی هستند و ممکن است تب داشته باشند. تشخیص این بیماری خرگوش بر اساس علائم بالینی و نتایج آزمایش‌های آزمایشگاهی است. درمان این بیماری با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود و کمی طولانی و دشوار است.
۴) گلوله‌های مو
| گلوله‌های مو | |
| عامل | بلعیدن موهای بدن |
| علائم | بی‌حالی، بی‌اشتهایی و انسداد روده |
| درمان | افزایش مصرف فیبر، مصرف ملین، عمل جراحی |
خرگوش‌ها برای تمیز کردن بدنشان، خود را می‌لیسند و ناخودآگاه مقداری مو وارد روده‌هایشان می‌شود. اگر موها از روده عبور کنند که مشکلی ایجاد نمی‌شود، اما اغلب بلعیدن و ریزش موی خرگوش موجب انسداد روده می‌شود. بیماری گلوله‌های مو به قدری رایج است که اگر حیوان شما بی‌حال است و غذا نمی‌خورد، باید به این بیماری خرگوش شک کنید.
اگر مشکلی در دستگاه گوارش خرگوش وجود داشته باشد یا در رژیم غذایی خود فیبر کافی دریافت نکند، گلوله‌های مو به احتمال زیاد مشکل‌ساز می‌شوند. بنابراین یک رژیم غذایی با فیبر بالا یک اقدام پیشگیرانه عالی است. اگر گلوله مو باعث انسداد روده شود، جراحی تنها درمان است. داروهای ملین نیز نیز می‌توانند به رفع این مشکل کمک کنند.
۵) درماتیت مرطوب
| درماتیت مرطوب | |
| عامل | باکتری سودوموناس، انگل لارو مگس |
| علائم | عفونت و سبز شدن جلوی گردن |
| درمان | مصرف و تزریق آنتی‌بیوتیک |
خرگوش‌های ماده دارای چین خوردگی پوستی در جلوی گردن خود هستند. هنگامی که خرگوش مایعات می‌نوشد، این پوست ممکن است خیس و ملتهب شود. علل خیسی آن عبارت‌اند از: مال اکلوژن دندانی، ظروف آب بزرگ و ظرف دستشویی مرطوب. موهای این ناحیه ممکن است بریزند و این ناحیه دچار انگل لارو مگس شود. اگر این ناحیه به باکتری سودوموناس آلوده شود، اغلب سبز می‌شود.
در صورت عفونی شدن ناحیه، موها را باید قیچی کرد و از پودر ضدعفونی‌کننده استفاده کرد. در موارد شدید، تزریق آنتی‌بیوتیک توسط دامپزشک ضروری است. سیستم‌های آبیاری با دریچه‌های آشامیدنی به طور کلی از فرورفتگی خیس جلوگیری می‌کنند. اگر از ظروف آب بزرگ استفاده می‌شود، باید دهانه‌های کوچکی داشته باشند تا پوست خرگوش خیس نشود.
۶) درماتوفیتوز
| درماتوفیتوز | |
| عامل | عفونت قارچی |
| علائم | زخم قرمز و برآمده، پوسته‌های سفید |
| درمان | قرنطینه، مصرف دارو و پماد ضدقارچ |
کرم حلقوی یک عفونت قارچی و یک بیماری شایع در خرگوش‌ها است. حیوانات مبتلا دچار زخم‌های برآمده، قرمز و دایره‌ای می‌شوند که با لایه سفید و پوسته‌پوسته پوشیده شده است. زخم‌ها معمولاً ابتدا روی سر ظاهر می‌شوند و سپس به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند. کرم حلقوی به واسطه بهداشت و تغذیه نامناسب و سایر عوامل استرس‌زای محیطی ایجاد می‌شود. انتقال این بیماری خرگوش از طریق تماس مستقیم است.
اشیایی مانند برس مو که اغلب در هنگام ضدعفونی نادیده گرفته می‌شوند می‌توانند نقش مهمی در گسترش عفونت داشته باشند. بسیاری از خرگوش‌ها علائم این بیماری را ندارند، اما ناقل هستند. از آنجایی که خرگوش‌های آلوده می‌توانند بیماری را به انسان و سایر حیوانات منتقل کنند، باید آن‌ها را جدا کرد و تحت درمان قرار داد. صاحبان خرگوش‌های آلوده باید از تماس نزدیک با حیوانات خانگی خود اجتناب کرده و از دستکش‌های یک‌بارمصرف استفاده کنند.
همچنین، پس از دست زدن به خرگوش‌های آلوده، تمیز کردن قفس‌ها و تجهیزات یا دفع مواد زائد، دست‌ها و بازوها را به طور کامل بشویید. داروهای ضد قارچ معمولاً در درمان کرم حلقوی مؤثر هستند. استفاده از کرم‌های ضد قارچ روی پوست نیز ممکن است مؤثر باشد. برای کنترل این بیماری خرگوش باید برنامه درمانی دامپزشک خود را به طور کامل انجام دهید.
۷) ماستیت (سینه‌های آبی)
| ماستیت | |
| عامل | باکتری استافیلوکوک |
| علائم | قرمز و متورم شدن غدد پستان، آبی شدن سینه‌های خرگوش |
| درمان | افزایش مصرف فیبر، مصرف آنتی‌بیوتیک |
خوشبختانه، این بیماری خرگوش به ندرت در انواع اهلی رخ می‌دهد. ماستیت معمولاً توسط باکتری استافیلوکوک ایجاد می‌شود. در ابتدا، غدد پستانی قرمز و متورم شده و سپس آبی می‌شوند. التهاب سینه‌ها بر شیردهی تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث عفونت خون کشنده شود. اگر درمان آنتی‌بیوتیکی زودهنگام شروع شود خرگوش زنده می‌ماند و آسیب به 1 یا 2 غده پستانی محدود می‌شود.
از آنجا که پنی‌سیلین اغلب باعث اسهال در خرگوش‌ها می‌شود، در درمان با این آنتی‌بیوتیک باید به جای جیره پلت شده با یونجه یا سایر رژیم‌های غذایی پر فیبر تغذیه شود. همچنین، ظرف دستشویی خرگوش باید به طور منظم ضدعفونی شود و ابعاد مناسب داشته باشد تا سینه‌های خرگوش به لبه‌ها گیر نکند. (مقاله مرتبط: آموزش دستشویی خرگوش)
۸) اختلالات پوستی
| اختلالات پوستی | |
| عامل | کنه و سایر انگل‌ها |
| علائم | ریزش مو |
| درمان | قرنطینه، مصرف داروی ضدانگل |
اختلالات پوستی در خرگوش اغلب منجر به آلوپسی (ریزش مو) می‌شود. بسیاری از این مشکلات ناشی از انگل‌هایی مانند کنه‌ها هستند که نیاز به دارو از دامپزشک شما دارند. نظافت منظم و شانه کردن هفتگی موها به شما این امکان را می‌دهد که پوست خرگوش خود را بررسی کرده و مشکلات احتمالی را زود تشخیص دهید.
اگر خرگوش به این بیماری مبتلا شود، باید از سایر خرگوش‌ها جدا شود. پس از تشخیص بیماری باید به دامپزشک مراجعه کرده تا با استفاده از پمادها و داروهای ضدانگل، این بیماری خرگوش یعنی ریزش مو را کنترل کنید. خوشبختانه پس از درمان این بیماری خرگوش، موهای او دوباره رشد خواهد کرد.
۹) سوختگی هاچ (ادرار سوختگی)
| ادرار سوختگی | |
| عامل | محیط مرطوب و آلوده، ضعف مثانه |
| علائم | التهاب و قرمزی ناحیه تناسلی، ایجاد پوسته قهوه‌ای |
| درمان | تمیز کردن ظرف دستشویی خرگوش، مصرف داروهای ضد التهاب |
سوختگی هاچ در اثر مرطوب و کثیف بودن کف بستر، تحریک مثانه از رسوبات کلسیم، یا چکیدن مداوم ادرار به دلیل کنترل ضعیف مثانه ایجاد می‌شود. بر اثر این بیماری خرگوش ناحیه اطراف مقعد و ناحیه تناسلی ملتهب و تحریک می‌شود. به دنبال آن عفونت با باکتری‌های عامل بیماری رخ می‌دهد. پوسته‌های قهوه‌ای‌رنگ این ناحیه را می‌پوشانند و ممکن است تخلیه خون یا چرک رخ دهد.
تمیز و خشک نگه داشتن کف ظرف دستشویی و استفاده از پماد توصیه شده توسط دامپزشک به بهبود زخم کمک می‌کند.
۱۰) تومورهای رحم
| تومورهای رحم | |
| عامل | سرطان آدنوکارسینوم |
| علائم | رفتار تهاجمی، ترشحات خونی واژینال، کیست غدد پستانی، بی‌حالی |
| درمان | شیمی درمانی |
خرگوش‌های ماده ممکن است به سرطانی به نام آدنوکارسینوم رحمی مبتلا شوند. برای جلوگیری از این اتفاق، باید تعیین جنسیت خرگوش و عقیم کردن آن را هرچه سریع‌تر انجام دهید. عقیم کردن خرگوش ماده به پیشگیری از بیماری خرگوش به خصوص مشکلات رحمی و جنسی کمک می‌کند. از علائم این بیماری می‌توان به ترشحات خونی واژینال، رفتار تهاجمی، کیست غدد پستانی و بی‌حالی اشاره کرد.(مقاله مرتبط: عقیم کردن خرگوش)
همچنین، گاهی وجود تومورهای رحمی موجب نازایی خرگوش نیز می‌شود. پس از ابتلا به این بیماری خرگوش، باید حیوان خانگی خود را به دام‌‌پزشکی ببرید و با کمک شیمی‌درمانی، مشکل را حل کنید. در صورت ناتمام گذاشتن دوره درمان، بیماری دوباره عود می‌کند و مشکلات شدیدتری ایجاد می‌شود.
۱۱) کنه و کک
| کک و کنه | |
| عامل | انگل |
| علائم | ایجاد پوسته قهوه‌ای اطراف گوش، التهاب پوست |
| درمان | پودر پرمترین برای پاکسازی محیط، مصرف داروی ایمیداکلوپرید |
کنه‌های گوش در خرگوش‌ها شایع هستند. این انگل‌ها پوشش داخلی گوش را تحریک می‌کنند و باعث ایجاد پوسته‌های قهوه‌ای و ضخیم می‌شوند. خرگوش‌های آلوده سر و گوش خود را می‌خراشند و تکان می‌دهند. عفونت‌هایی که ایجاد می‌شود می‌تواند به گوش داخلی آسیب برساند، به سیستم عصبی مرکزی برسد و منجر به کج شدن سر یا گردن چروکیده شود. دامپزشک شما این بیماری را با داروهای تزریقی یا موضعی درمان می‌کند. این بیماری خرگوش در میان حیوانات خانگی اهلی و در قفس کمتر رخ می‌دهد.
تشخیص این بیماری خرگوش را می‌توان با مشاهده خراش‌های پوست زیر میکروسکوپ انجام داد. کنه‌های خرگوش ممکن است باعث تحریک یا التهاب خفیف پوست در انسان هم شوند. این بیماری بسیار مسری است و می‌تواند به انسان منتقل شود. شانه کردن هفتگی موی حیوانات و پاکسازی بستر با پودر پرمترین می‌تواند این کنه‌ها را کنترل کند. خرگوش‌ها به ندرت با کنه‌های جرب گربه و سگ آلوده می‌شوند. این کنه‌ها در پوست خرگوش فرو می‌روند و تخم می‌گذارند و خرگوش‌ها به شدت دچار خارش می‌شوند.
از بین بردن این انگل‌ها روی خرگوش‌های خانگی دشوار است. ایمیداکلوپرید دارویی است که کک‌های بالغ را در تماس می‌کشد. محصولات حاوی این دارو با موفقیت برای درمان خرگوش‌های آلوده به کک استفاده شده است. محصولات حاوی فیپرونیل که بخشی از چندین محصول برای درمان کک در سگ است، هرگز نباید در خرگوش استفاده شود. اگر خرگوش شما کک دارد، از دامپزشک بخواهید داروی مناسب برای بیماری خرگوش شما تجویز کند.
۱۲) زخم قرنیه (زخمی در جلوی کره چشم)
| زخم قرنیه | |
| عامل | چشمان درشت، کم پلک زدن |
| علائم | قرمزی چشم، ترشحات چشمی غیرطبیعی، خاراندن چشم |
| درمان | پماد آنتی‌بیوتیک، عمل جراحی |
زخم قرنیه یکی از شایع‌ترین مشکل چشمی در خرگوش‌ها است. خرگوش‌ها به دلیل چشم‌های درشت و به دلیل اینکه به اندازه سایر گونه‌ها پلک نمی‌زنند، مستعد زخم یا ضربه به قرنیه هستند. علل زخم قرنیه شامل عوامل محیطی، تروما، عدم تولید اشک و اختلالات عصبی پلک زدن است. زخم قرنیه با پمادهای آنتی‌بیوتیک چشمی و گاهی با جراحی درمان می‌شود. معمولاً خرگوش‌های مبتلا به این بیماری، با پای جلویی چشمان خود را می‌مالند و منجر به تشدید بیماری می‌شوند. برای جلوگیری از تشدید بیماری باید مانع خاراندن چشم خرگوش شوید.
۱۳) اختلالات استخوانی و عضلانی
| اختلالات استخوانی و عضلانی | |
| عامل | شکستگی استخوان‌ها |
| علائم | ضعف عضلات انتهایی بدن، فلجی، ناتوانی کنترل ادرار یا مدفوع |
| درمان | بستری شدن در بیمارستان، مصرف داروهای ضدالتهابی، مسکن‌ها، مایعات داخل وریدی، استراحت در قفس خرگوش |
شکستگی و دررفتگی کمر که باعث فشرده یا قطع شدن نخاع می‌شود در خرگوش‌ها شایع است. علائم شامل ضعف عضلات انتهایی بدن، فلجی و ناتوانی کنترل ادرار یا مدفوع است. علائم اولیه ممکن است در عرض چند روز از بین بروند، اما نباید درمان را نصفه رها کنید. درمان شامل بستری شدن در بیمارستان، داروهای ضدالتهابی، مسکن‌ها، مایعات داخل وریدی و استراحت در قفس خرگوش است.
۱۴) اختلالات کلیه و مجاری ادراری
| اختلالات کلیه و مجاری ادراری | |
| عامل | تشکیل رسوبات معدنی |
| علائم | خون در ادرار |
| درمان | کاهش مصرف کلسیم، افزایش مصرف جو دوسر، عمل جراحی |
تشکیل رسوبات معدنی در دستگاه ادراری در خرگوش‌های خانگی رایج است. به طور کلی، زمانی که خون در ادرار خرگوش دیده شود، باید به بیماری سنگ کلیه و مثانه شک کنید. عوامل متعددی ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشند. این عوامل عبارتند از عدم تعادل تغذیه‌ای (به ویژه نسبت کلسیم به فسفر)، وراثت، عفونت، مصرف آب ناکافی و اختلالات متابولیک.
درمان این بیماری خرگوش شامل برداشتن سنگ‌ها با جراحی و کاهش کلسیم رژیم غذایی است. از آنجایی که یونجه سرشار از کلسیم بوده و یکی از اجزای اصلی رژیم غذایی گلوله‌های خرگوش است. تغییر رژیم غذایی به علف یا یونجه تیموتی و جو دوسر می‌تواند به جلوگیری از عود کردن این بیماری خرگوش کمک کند.
۱۵) گرمازدگی
| گرمازدگی | |
| عامل | گرما، کم‌آبی |
| علائم | دراز کشیدن خرگوش، نفس‌نفس زدن |
| درمان | خنک کردن بدن خرگوش، شستن گوش‌ها، مراجعه به دامپزشک |
خرگوش‌ها به گرما و کم‌آبی بسیار حساس هستند. آب و هوای گرم و مرطوب، همراه با تهویه نامناسب حمل‌ونقل در وسایل نقلیه با تهویه ضعیف، ممکن است باعث مرگ ماده‌های حامله شود. خرگوش‌های گرمازده دراز کشیده و به سرعت نفس می‌کشند. برای درمان و تشخیص این بیماری خرگوش، باید با زبان بدن آن‌ها آشنا باشید. همچنین، برای جلوگیری از گرمازدگی خرگوش باید در فصل تابستان آب خنک و فراوان در اختیار او قرار دهید. پس از ابتلا به گرمازدگی باید گوش‌های خرگوش را خیس کرده، دمای بدن خرگوش را به آرامی کاهش دهید و به دامپزشک مراجعه کنید.(مقاله مرتبط: زبان بدن خرگوش)
نتیجه‌گیری
خرگوش‌های دوست‌داشتنی شما با وجود مراقبت‌های فراوان بازهم به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. برای جلوگیری از بیماری خرگوش بهترین راه این است که محیط زندگی و دستشویی آن را تمیز نگه‌دارید و از ارتباط با سایر حیوانات که از پیشینه آن‌ها بی‌اطلاع هستید، جلوگیری کنید. فراموش نکنید که خرگوش‌ها به شما به عنوان صاحب وابسته هستند و در زمان بیماری احتیاج بیشتری به شما دارند. بنابراین، در صورت بروز هر مشکل توصیه می‌شود فوراً به دامپزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
- دلیل رشد بیش از حد دندان‌های خرگوش چیست؟
این بیماری خرگوش به دلیل کوتاه نشدن طبیعی و عدم استفاده از مواد غذایی مناسب ایجاد می‌شود. - دلیل ایجاد بیماری گلوله‌های مو در خرگوش چیست؟
خرگوش‌ها بدن خود را می‌لیسند و موهای خود را می‌بلعند. خوردن موها منجر به ایجاد گلوله مو و انسداد روده می‌شود. - برای جلوگیری از تومورهای رحم خرگوش چه می‌توان کرد؟
برای پیشگیری از این بیماری می‌توان عمل عقیم کردن خرگوش را انجام داد.
