اگر قصد نگهداری از حیوان خانگی دارید، توصیه می‌شود یک حیوان را به تنهایی نگه ندارید و یک نر و ماده را باهم به سرپرستی قبول کنید تا حیوان احساس تنهایی نکند. اما لازم است بدانید که نگه داشتن یک حیوان نر و ماده در کنار یک‌دیگر می‌تواند شرایط نگهداری از آن‌ها را سخت‌تر کند و باعث تولید مثل شود. یکی از حیوانات خانگی محبوب خرگوش است. یک خرگوش ماده پس از هر بارداری می‌تواند یک تا پنج توله به دنیا بیاورد. توجه کنید که نگهداری هفت خرگوش بسیار سخت است و توصیه می‌شود در صورتی که امکان نگهداری خرگوش‌های زیادی را ندارید، آن‌ها را واگذار یا عقیم کنید. در این مقاله پتسی به دلایل عقیم کردن خرگوش، مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
آیا باید هر دو خرگوش نر و ماده عقیم شوند؟
یکی از سؤال‌های رایج برای عقیم کردن حیوانات این است که آیا باید هر دو حیوان نر و ماده را عقیم کرد؟ یا عقیم کردن یکی از آن دو کافی است؟ جالب است بدانید که اگر یک جفت خرگوش نر و ماده دارید، باید هر دوی آن‌ها را عقیم کنید. عقیم نکردن خرگوش‌ها باعث می‌شود تا خرگوش‌ها عصبی و استرسی شوند. اگر خرگوش نر را عقیم کنید، ولی خرگوش ماده عقیم نشود، دچار بارداری‌های کاذب تکراری و پرخاشگر می‌شود و در معرض خطر مرگ زودرس ناشی از سرطان رحم قرار می‌گیرد. در ادامه دلایل بیشتری برای عقیم کردن خرگوش خواهیم گفت.
دلایل عقیم کردن خرگوش نر و ماده
عقیم کردن خرگوش‌ها دلایل زیادی دارد که تمامی این دلایل برای سلامتی و آرامش روان آن‌ها است. در ادامه به عمده‌ترین دلایل عقیم کردن خرگوش‌ها می‌پردازیم.
1. پیشگیری از بارداری
پیشگیری از بارداری یکی از اصلی‌ترین دلایل عقیم کردن خرگوش‌ها است. اگر خرگوش‌ها عقیم نشوند، به سرعت تولید مثل می‌کنند و پس از مدت کوتاهی شما صاحب تعداد زیادی خرگوش هستید که باید نیازهای غذا، درمان، بهداشت و… آن‌ها را برآورده کنید. همچنین، لازم به ذکر است که نگهداری تعداد زیادی خرگوش در کنار هم باعث منتقل شدن انواع بیماری‌ها می‌شود.
2. پیشگیری از بارداری کاذب
ممکن است خرگوش ماده بر اثر تغییرات هورمونی دچار حالاتی شبیه به بارداری شود. از نظر پزشکی این اتفاقی خطرناک نیست، اما حالت بارداری برای خرگوش استرس‌زا است. بارداری کاذب باعث ایجاد حالات پرخاشگری در خرگوش ماده می‌شود.
3. پیشگیری از سرطان رحم
یکی از بیماری‌های رایج در میان خرگوش‌های ماده، سرطان رحم است. این بیماری در میان خرگوش‌ها ارثی است و برای اطمینان از سلامت خرگوش باید سلامت نسل‌های قبل بررسی شود. واضح است که بررسی سلامت نسل‌های قبلی امکان‌پذیر نیست. پس، بهتر است که خرگوش عقیم شده را به سرپرستی بگیرید.
4. پیشگیری از سرطان سینه
سرطان سینه در خرگوش‌ها یکی از بیماری‌هایی است که خیلی رایج نیست، اما معمولا همراه با سرطان رحم اتفاق می‌افتد. برای پیشگیری از سرطان سینه باید خرگوش قبل از دو سالگی عقیم شود.
5. پیشگیری از ادرار کردن خرگوش
یکی از رفتارهای رایج در میان خرگوش‌ها ادرار کردن بر محیط اطراف برای تعیین قلمروی خود است. ادرار کردن خرگوش‌ها یک حس غریزی است که اگر طولانی مدت انجام شود، ترک کردن آن ساده نیست. معمولا خرگوش‌های نر عقیم نشده، ده برابر خرگوش‌های ماده بر سطوح مختلف ادرار می‌کنند. (مقاله مرتبط: آموزش دستشویی خرگوش)
6. پیشگیری از بیماری‌های بیضه
مشکلات و بروز بیماری‌های بیضه در خرگوش‌ها خیلی رایج نیست، اما ممکن است بر اثر انواع سرطان‌ها به آن مبتلا شوند. یکی دیگر از دلایل ابتلا به بیماری‌های بیضه دعوا کردن و چنگ انداختن سایر خرگوش‌ها است. اگر عقیم شدن خرگوش در زمان درست صورت بگیرد، مانع از ابتلا به این بیماری‌ها می‌شود.
7. پیشگیری از مشکلات روحی
زمانی که خرگوش‌ها در اوج فعالیت جنسی خود قرار دارند، دچار هیجانات و رفتارهای عصبی می‌شوند. قرار گرفتن در هیجانات جنسی و عدم آمیزش باعث ایجاد پرخاشگری و عصبانیت در خرگوش‌ها می‌شود. (مقاله مرتبط: زبان بدن خرگوش)
بهترین زمان عقیم کردن خرگوش
قبل یا بلافاصله بعد از بلوغ جنسی، بهترین زمان برای عقیم کردن خرگوش است. سن بلوغ در خرگوش‌ها متفاوت است. خرگوش‌هایی که از نظر جسمی بزرگ‌تر هستند، دیرتر به بلوغ می‌رسند. سن بلوغ خرگوش حدود چهار تا شش ماهگی است، اما در خرگوش‌هایی که جثه بزرگی دارند تا نه ماهگی هم طول می‌کشد.
- بهترین زمان عقیم کردن خرگوش نر: برای عقیم کردن خرگوش‌های نر بهتر است تا زمان پایین آمدن بیضه‌ها صبر کنید و سپس عمل را انجام دهید. پایین آمدن بیضه‌های خرگوش نر حدود 10-12 هفتگی خرگوش اتفاق می‌افتد.
- بهترین زمان عقیم کردن خرگوش ماده: برای عقیم کردن خرگوش‌های ماده بهترین سن 10-12 هفتگی است. اما به دلیل کوچک‌بودن رحم در این سن، هفته‌های 16-20 نیز توصیه می‌شود. هرگز عقیم کردن خرگوش را در ماه‌های پس از بلوغ انجام ندهید، زیرا باعث آزار خرگوش می‌شود.
یک نکته مهم: خرگوش‌های ماده بالافاصله پس از خارج کردن رحم قابلیت باردار شدن را از دست می‌دهند، اما خرگوش‌های نر بالغ بالافاصله پس از خارج کردن بیضه‌ها عقیم نمی‌شوند! ممکن است خرگوش نر بالغ تا شش هفته دارای اسپرم زنده باشد و بتواند خرگوش‌های ماده را بارور کند.
فواید عقیم کردن خرگوش
همانطور که درباره دلایل عقیم کردن خواندید، یکی از فواید عقیم کردن خرگوش‌ها پیشگیری از انواع بیماری‌ها است. در ادامه دقیق‌تر درباره این دلایل می‌خوانیم.
فواید عقیم کردن خرگوش‌های ماده
- کنترل تعداد خرگوش‌ها: عقیم کردن خرگوش ماده باعث کنترل تعداد جمعیت خرگوش‌ها می‌شود. دوره بارداری و آمادگی دوباره خرگوش ماده برای تولید مثل حدود یک ماه طول می‌کشد. بنابراین، اگر تولیدمثل خرگوش را کنترل نکنید به سرعت دارای تعداد زیادی خرگوش می‌شوید.
- پیشگیری از انواع بیماری: خرگوش‌های عقیم شده از ابتلا به بیماری‌های رحم از جمله سرطان رحم در امان هستند و کمتر از سایر خرگوش‌ها به آن دچار می‌شوند. خرگوش عقیم شده کمتر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارد.
- پیشگیری از بارداری کاذب: خرگوش‌های عقیم شده به هیچ‌وجه به بارداری کاذب مبتلا نمی‌شوند و کمتر دچار تشنجات روحی می‌شوند.
- پیشگیری از هیجانات جنسی: خرگوش‌های عقیم شده کمتر دچار هیجانات جنسی و استرس قرار می‌گیرند و نگهداری آن‌ها ساده‌تر است.
فواید عقیم کردن خرگوش نر
- کنترل جمعیت: عقیم کردن خرگوش‌های نر مانند خرگوش‌های ماده، باعث کنترل جمعیت خرگوش‌ها می‌شود.
- جلوگیری از بیماری: عقیم کردن خرگوش نر باعث جلوگیری از بروز بیماری‌های زیادی از جمله سرطان بیضه می‌شود.
- پیشگیری از هیجانات و رفتارهای پرخاشگرانه: پس از عقیم کردن خرگوش‌ها، رفتارهای هیجانی و پرخاشگری در آن‌ها کاهش می‌یابد.
- جلوگیری از رفتارهای نادرست: خرگوش‌ها پس از عقیم شدن، رفتارهای نادرست خود مانند ادرار کردن بر نواحی مختلف را ترک می‌کنند.
- طول عمر بیشتر: معمولا طول عمر خرگوش‌های نر عقیم‌شده از خرگوش‌های عقیم نشده بیشتر است و زندگی سالم‌تری دارند.
معایب عقیم کردن خرگوش
انجام عمل عقیم کردن در کنار تمام مزایایی که برای خرگوش‌ها دارد، حیوان را دچار برخی مشکلات هم میکند. بدی‌های عقیم کردن خرگوش‌ها عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: عقیم کردن حیوانات باعث ایجاد تغییرات هورمونی می‌شود. همچنین، پس از عقیم کردن تحرک خرگوش کم می‌شود و اشتهای او افزایش پیدا میکند. با توجه به موارد گفته شده، معمولا خرگوش‌ها پس از عقیم شدن چاق و دچار اضافه وزن می‌شوند.
- بی‌اختیاری ادرار: یکی از مشکلاتی که پس از عقیم کردن حیوان ایجاد می‌شود، بی‌اختیاری ادرار است. پس از انجام عمل عقیم کردن، باید مراقب ادرار کردن خرگوش به خصوص در خواب باشید.
- بروز سرطان‌های مختلف: همانطور که عقیم کردن خرگوش باعث مراقبت از حیوان در برابر انواع بیماری‌ها می‌شود، باعث به وجود آمدن برخی سرطان‌ها نیز می‌شود.
مراقبت‌های قبل و بعد از عمل عقیم کردن خرگوش
قبل از انجام عمل لازم است که خرگوش توسط دام‌پزشک معاینه شود. اگر خرگوش دچار اضافه‌وزن باشد، لازم است که رژیم غذایی دریافت کند تا لاغرتر شده و برای عمل آماده شود. گاهی اوقات به دلیل بیماری‌های نهفته و خاص، عمل عقیم شدن خرگوش انجام نمی‌شود.
پس از عمل خرگوش ماده پنج تا شش روز و خرگوش نر دو روز باید در قفس استراحت کند. اگر خرگوش دچار بی‌قراری و درد و پرخاشگری است، باید از داروهای مسکن استفاده کنید. تا چند روز پس از عمل باید محل بخیه‌ها را بررسی کنید تا دچار عفونت و التهاب نشود. در صورت ترشحات غیرعادی و عفونت حتما به دام‌پزشک مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که بلافاصله پس از عمل می‌توانید به خرگوش غذا بدهید، اما معمولا خرگوش پس از انجام عمل عقیم شدن اشتهای خود را از دست می‌دهد و ممکن است یک روز غذا نخورد. پس از یک روز می‌توانید به او غذای عادی بدهید. مدفوع خرگوش پس از عمل ممکن است مثل همیشه و حالت همیشگی نباشد، اما جای نگرانی ندارد.
آیا عمل عقیم شدن برای خرگوش خطرناک است؟
در گذشته بسیاری از خرگوش‌ها حین انجام عمل عقیم شدن، جان خود را از دست می‌دادند و این عمل بسیار پرخطر بود. خوشبختانه امروزه داروهای بیهوشی جدید کشف شده که خطر کمتری دارند. لازم به ذکر است که این عمل هم مانند تمامی عمل‌ها هم مفید و هم مضر است. با وجود اینکه این عمل بسیار مفید است، ممکن است در حین عمل مشکلاتی پیش بیاید و موجب جان باختن خرگوش شود. خطرات عمل عقیم کردن خرگوش به مواردی مانند سن خرگوش، میزان بیهوشی، سلامت خرگوش و مهارت دام‌پزشک بستگی دارد.
چگونه متوجه شویم خرگوش عقیم شده است؟
برای اینکه بدانید خرگوش عقیم شده است یا خیر تقریبا هیچ راهی به جز معاینه توسط دام‌پزشک وجود ندارد. (مقاله مرتبط: تعیین جنسیت خرگوش)
کلام آخر
عمل عقیم کردن خرگوش‌های نر و ماده، جز عمل‌های ضروری برای خرگوش‌های خانگی است. عمل عقیم سازی خرگوش‌ها باعث می‌شود تا خرگوش از بسیاری از بیماری‌ها مصون بماند. برای انجام این عمل لازم است که به مراکز معتبر دام‌پزشکی مراجعه کنید. اگر دام‌پزشکی موردنظر تمیز و بهداشتی نباشد، باعث ایجاد انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها در خرگوش می‌شود. عمل عقیم کردن یکی از عمل‌های ساده است که نیاز به مراقبت‌های طولانی و شبانه‌روزی ندارد. امیدواریم این عمل برای خرگوش شما بی‌خطر و دوران نقاهت آن کوتاه باشد.
سوالات متداول
- چگونه متوجه شویم خرگوش عقیم شده است؟
برای اینکه بدانید خرگوش عقیم شده‌است یا خیر تقریبا هیچ راهی به جز معاینه توسط دام‌پزشک وجود ندارد. - فواید عقیم کردن خرگوش نر چیست؟
معمولا طول عمر خرگوش‌های نر عقیم‌شده از خرگوش‌های عقیم نشده بیشتر است و زندگی سالم‌تری دارند. - بهترین زمان عقیم کردن چه زمانی است؟
سن بلوغ حدود چهار تا شش ماهگی است، اما در خرگوش‌هایی که جثه بزرگی دارند تا نه ماهگی هم طول می‌کشد.
