خرگوش‌ها یکی از حیوانات خانگی محبوب در جهانند که به خاطر دندان‌های برجسته‌شان معروف هستند. آن‌ها دندان‌های شگفت‌انگیزی داشته و به دلیل نحوه رشد دندان‌هایشان نیازهای خاصی دارند. پس، صاحبان خرگوش باید بدانند این نیازها چیست و چگونه از دندان خرگوش خود مراقبت کنند. در این مقاله تمامی اطلاعات در مورد دندان خرگوش، مشکلات دندانی و نحوه پیشگیری از این مشکلات را گردآورده‌ایم. پس، تا انتهای این مقاله از پتسی همراه ما باشید.
| بیماری دندان خرگوش | |
| بیماری‌ها | رشد بیش‌از حد، شکستن، نامرتب بودن و آبسه |
| دلایل | رژیم غذایی کم فیبر، نقص‌های ژنتیکی، آسیب تروماتیک، تغییرات در فک، بیماری متابولیک استخوان، مال‌اکلوژن دندان‌های گونه |
| علائم | تغییر اشتها، کاهش وزن، تغییرات رفتاری، ریزش مو، آبریزش یا خیس شدن اطراف دهان و چانه، آبریزش چشم یا ترشحات چشم، تب، بوی بد دهان، وجود توده یا برآمدگی در اطراف دهان و فک |
| پیشگیری | چک کردن دندان‌ها، رژیم غذایی مناسب، رژیم غذایی مناسب، معاینه سالانه توسط دام‌پزشک |
خرگوش چند دندان دارد؟
تعداد دندان شیری خرگوش ۱۶ تا و تعداد دندان‌های دائمی او ۲۸ تا است. یک خرگوش بالغ، ۱۶ دندان در فک بالا و ۱۲ تا در فک پایین دارد. خرگوش‌ها همانند ما انسان‌ها بیش از یک نوع دندان دارند که ترکیبی از سه نوع دندان زیر است:
- ثنایا: به دندان‌های جلویی خرگوش که تیز هستند و برای بریدن علف و سایر گیاهان استفاده می‌شود، دندان ثنایا می‌گویند. خرگوش دارای ۲ دندان ثنایای فوقانی بزرگ در مرکز و ۲ ثنایای کوچک‌تر به نام میخ در هر طرف است. ۲ دندان پیش نیز در قسمت پایین فک خود دارند.
- پرمولرها: خرگوش ۳ جفت دندان پرمولر در فک بالا و ۲ جفت در فک پایین دارد.
- مولرها: آن‌ها دارای ۳ جفت دندان مولر در فک بالا و پایین هستند.
دندان‌های پرمولر و مولر تقریباً یکسان هستند و مجموع آن‌ها دندان‌های گونه نامیده می‌شوند. این دندان‌ها در قسمت انتهایی دهان قرار دارند و خرگوش از آن‌ها برای آسیاب کردن غذای خود استفاده می‌کند.
علت خاص بودن دندان خرگوش
خرگوش‌ها روزانه مقدار زیادی گیاه حاوی فیبر می‌جوند. بنابراین، به دندان‌های مقاومی نیاز دارند که فرسوده نشود. با این حال، جالب است بدانید که آن‌ها به مسواک زدن نیاز ندارند! زیرا دندان‌های خرگوش ریشه واقعی ندارد و به عنوان دندان‌های «ریشه باز» شناخته می‌شوند. در نتیجه، دندان‌هایشان در طول عمر حیوان به طور مداوم رشد کرده و مدام در حال فرسوده و نو شدن است.
بدین صورت که قسمت سر دندان‌ها در اثر جویدن غذا‌ها، فرسوده شده و مدام کوتاه‌تر می‌شود. با این حال، رشد ریشه دندان، اجازه نمی‌دهد آن‌ها به طور کامل از بین بروند. زیرا دندان رشد کرده جایگزین قسمت‌های فرسوده شده و اینگونه دندان‌ها نو می‌شوند.
چرا دندان‌های جلوی خرگوش بزرگ هستند؟
انواع نژاد خرگوش به کمک دندان‌های ثنایای خود، مواد غذایی را گاز گرفته و خُرد می‌کنند. سپس، با کمک زبان غذا را به پشت دهان انتقال می‌دهند تا توسط دندان‌های گونه غذا آسیاب گردد. از این رو، اگر خرگوش دندان‌های ثنایای بزرگی نداشته باشد، در خوردن غذا به مشکل خواهد خورد.
میزان و سرعت رشد دندان خرگوش
رشد دندان‌های خرگوش هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود و در سال حدود ۱۲ سانتی‌متر رشد می‌کند. سرعت رشد دندان خرگوش با توجه به عواملی نظیر نژاد و سن متفاوت است. با این حال، دندان‌های ناهنجار همیشه با حداکثر سرعت ممکن رشد می‌کنند و سبب بروز مشکلات دندانی متعدد آن‌ها می‌شود. برای کنترل رشد دندان خرگوش به یک رژیم غذایی سرشار از فیبر نیاز دارید، زیرا فیبر به ساییدگی دندان‌ها و حفظ طول نرمال آن‌ها کمک می‌کند.
۴ بیماری دندان خرگوش
انواع مختلف مشکلات دندان خرگوش عبارتند از: رشد بیش از حد، شکستن، نامرتب بودن و آبسه دندان. بیایید در ادامه راجع به هر کدام از این مشکلات دندانی خرگوش بیشتر بدانیم.
۱- رشد بیش از حد دندان‌ها
دانستیم که دندان‌های خرگوش همیشه در حال رشد است. با این حال، دندان‌ها همیشه باید اندازه‌‌ای ایده‌ئال داشته باشند. پس، اگر طول دندان خرگوش کنترل نشود، دندان‌ها از اندازه ایده‌ئال خارج شده و او با مشکلاتی مواجه خواهد شد. به این مشکل، رشد بیش از حد دندان در خرگوش گفته می‌شود.
در طبیعت، خرگوش‌ها به ندرت از رشد بیش از حد دندان رنج می‌برند، زیرا در بیشتر مواقع مشغول خوردن غذاهای حاوی فیبر هستند. در حالی که خرگوش‌های خانگی، به علت عدم تغذیه نامناسب، در معرض خطر رشد بیش از حد دندان‌ها هستند. پس، باید به تغذیه خرگوش خانگی خود دقت کنید تا دچار مشکلات دندانی نشود. در موارد نادر، مشکلات ژنتیکی در خرگوش نیز سبب بروز این مشکل می‌شود.
اگر رشد دندان در خرگوش کنترل نشود، ممکن است مشکلات زیر رخ دهد:
- دندان‌های آسیاب فک بالا بیش از حد رشد کرده و گونه‌ها و زبان خرگوش را زخمی کنند.
- رشد زیاد دندان‌های گونه پایینی نیز سبب آسیب به استخوان فک و در نهایت تورم و آبسه می‌شود.
- با رشد دندان‌های ثنایا، ریشه دندان وارد حدقه چشم شده و به مجاری اشکی فشار وارد می‌کند. حتی ممکن است به عفونت‌های چشمی و حتی آبسه‌های پشت چشم منجر شود.
- دندان‌ها در این وضعیت به راحتی می‌شکنند و ممکن است منجر به عفونت دندان خرگوش شود.
نحوه کنترل و درمان رشد بیش از حد دندان خرگوش
تنها راه کنترل و بی‌خطرترین روش درمان رشد دندان در خرگوش، تهیه مقدار مناسبی غذای فیبردار برای اوست. جویدن مقدار مناسبی یونجه و علف در روز علاوه بر کنترل رشد دندان‌ها، به کوتاه شدن آن‌ها نیز کمک می‌کند. با این حال، اگر این روش کارساز نبود، باید روش‌های کوتاه کردن یا کشیدن دندان خرگوش را امتحان کنید.
انجام هیچ کدام از این دو روش در منزل امکان‌پذیر نیست و حتماً باید توسط متخصص و با ابزارهای خاصی صورت بگیرد. پس، حتماً به دام‌پزشک مراجعه کنید، تا ضمن بررسی عفونت‌های احتمالی، درمان مناسبی روی دندان‌های خرگوش انجام شود.
۲- شکستن دندان خرگوش
خرگوش‌ها ممکن است هنگام جویدن غذا یا حین دعوا، دندان‌های خود را بشکنند. پس، اگر متوجه شکستگی یا آسیب‌دیدگی دندان شدید، فوراً او را نزد دام‌پزشک ببرید.
۳- نامرتب بودن دندان در خرگوش
نامرتب بودن دندان‌ها سلامت خرگوش را به خطر می‌اندازد، زیرا دندان‌های نامرتب به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. در نتیجه، او برای غذا خوردن و مراقبت از خود دچار مشکل می‌شود. دلایل زیادی برای نامرتب شدن دندان‌ها، به خصوص دندان‌های ثنایای خرگوش وجود دارد. مهم‌ترین دلایل بروز این مشکل، شکستگی دندان‌ها و فک خرگوش، رژیم غذایی نامناسب و نقص ژنتیکی در او است.
پس، در صورت مشاهده هرگونه ناهماهنگی در دندان‌های خرگوش، به دام‌پزشک مراجعه کنید. متخصصان پس از بررسی، اقدام به درمان دندان‌ها از طریق جراحی، کوتاه کردن یا در بدترین حالت کشیدن دندان می‌کنند.
۴- آبسه دندان خرگوش
رشد بیش از حد ریشه دندان‌های خرگوش باعث عفونت و آبسه دندان در او می‌شود. آبسه دندان تهدیدی برای زندگی خرگوش است و اغلب ناشی از عدم دریافت فیبر کافی در رژیم غذایی او است. برای درمان آبسه ممکن است نیاز به جراحی دندان خرگوش برای تخلیه آبسه و تمیز کردن عمیق استخوان باشد. در موارد حادتر، کشیدن دندان او ضروری است.
کوتاه کردن دندان‌های خرگوش
گاهی اوقات فقط برخی دندان‌های خرگوش و گاهی تمام دندان‌های او با مشکل رشد بیش از حد مواجه می‌شوند. از این رو، دام‌پزشک برای تشخیص وسعت بیماری، عکس رادیوگرافی از دهان خرگوش شما می‌گیرید. در نهایت، با توجه به شدت بیماری، یکی از روش‌های زیر را برای او تجویز می‌کند.
کوتاه کردن دندان بدون بیهوشی: رشد بیش از حد دندان‌های ثنایای خرگوش را می‌توان با تجهیزات تخصصی و بدون بیهوشی کوتاه کرد. کوتاه کردن دندان خرگوش در این روش دردناک نیست و آن‌ها حسی مشابه با حس کوتاه کردن ناخن‌هایتان دارند.
کوتاه کردن دندان با بیهوشی: اگر تمام دندان‌های خرگوش رشد کرده باشند، لازم است با عمل جراحی دندان‌های او کوتاه گردد و نیاز به بیهوشی است. ممکن است او به دلیل ناتوانی در غذا خوردن بیمار باشد یا دچار عفونت دهان و دندان شده باشد. در این حالت، پزشک توصیه می‌کند چند هفته صبر کنید تا به او رسیدگی شود و سلامت نسبی خود را بازیابد.
چرا نباید دندان خرگوش را در خانه کوتاه کرد؟
برخی از افراد سعی می‌کنند دندان‌های ثنایا خرگوش را در خانه کوتاه کنند، ما توصیه می‌کنیم این کار را امتحان نکنید! حین کوتاه کردن دندان خرگوش در خانه با قیچی یا ناخن‌گیر، احتمال دارد ترک‌های کوچکی در طول دندان‌ها ایجاد شود. سپس، باکتری‌ها وارد این ترک‌ها شده و باعث عفونت یا پوسیدگی دندان خرگوش شود. برای کوتاه کردن دندان خرگوش حتما به دام‌پزشک مراجعه کنید.
دندان‌قروچه در خرگوش
دندان‌قروچه کردن خرگوش‌ها که به خرخر خرگوش نیز معروف است، یک رفتار طبیعی و سالم در آن‌ها است. پس، اگر می‌بینید گونه‌های خرگوش در حالی که چیزی نمی‌جوند حرکت می‌کند، نگران نشوید. خرگوش‌ها زمانی که احساس راحتی یا رضایت می‌کنند، دندان‌های خود را به آرامی به هم می‌سابند. به همین دلیل است که اغلب هنگام نوازش خرگوش متوجه دندان‌قروچه او می‌شوید. (مقاله مرتبط: زبان بدن خرگوش)
با این حال، اگر صدای ساییدن دندان‌های خرگوش بلند باشد، نشان‌دهنده درد یا استرس در آن‌هاست. پس بهتر است به دام‌پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است ناشی از یک مشکل دندانی در خرگوش شما باشد.
چرا دندان خرگوش‌ها دچار مشکل می‌شود؟
به جز رژیم غذایی کم فیبر، دلایل بیماری‌های دندان خرگوش می‌تواند عوامل زیر باشد:
- نقص‌های ژنتیکی
- آسیب تروماتیک
- تغییرات در فک
- بیماری متابولیک استخوان
- مال‌اکلوژن دندان‌های گونه
علائم دندان درد خرگوش
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، در اسرع‌وقت با دام‌پزشک خود تماس بگیرید.
- ازدست‌دادن اشتها
- کاهش وزن
- بی‌حالی
- قوز کردن، دندان‌قروچه
- عدم توانایی در تمیز کردن خود
- ریزش موی خرگوش یا وضعیت نامناسب آن
- آبریزش یا خیس شدن اطراف دهان و چانه
- آبریزش چشم یا ترشحات چشم
- تب
- بوی بد دهان خرگوش
- وجود توده یا برآمدگی در اطراف دهان و فک
چگونه از دندان‌های خرگوش مراقبت کنیم؟
شما می‌توانید با انجام کارهای زیر، خطر ابتلای خرگوش به مشکلات دندان و دهان را کاهش دهید:
چک دندان‌ها: دهان خرگوش را به طور منظم چک کنید! مراقب هرگونه تغییر نظیر شکستگی دندان‌ها، سایز غیرعادی آن‌ها و جفت نشدن درست دندان‌ها روی هم باشید. مراحل چک کردن دندان‌ها به شرح زیر است:
- چک اطراف گونه‌های خرگوش: در حین نوازش خرگوش، گونه‌های او را به‌آرامی فشار دهید. مطمئن شوید که برجستگی یا آبسه غیرطبیعی در امتداد خط فک او نیست. اگر حس کردید هنگام لمس نقطه خاصی تغییر رفتار می‌دهند و از جا می‌پرند حتماً به دام‌پزشک مراجعه کنید.
- چک دندان‌های جلویی: لب‌های خرگوش را به‌آرامی عقب بکشید. حال دندان‌های جلویی را برای یافتن هر نشانی از رشد بیش از حد یا ترک‌خوردگی بررسی کنید. سپس، لثه‌های او را بررسی کنید تا صورتی رنگ باشد، زیرا لثه قرمز یا بنفش نشان از لثه بیمار است.
- چک دندان‌های گونه: بررسی دندان‌های عقب بدون تجهیزات تخصصی امکان‌پذیر نیست. با این حال، مشاهده نشانه‌های زیر در خرگوش، می‌تواند نشان‌دهنده مشکل در دندان‌های عقب او باشد:
- ریختن آب‌دهان
- تورم خط فک
- بیرون افتادن غذا از دهان حین خوردن
- نخوردن غذاهای موردعلاقه‌شان
- کاهش وزن
- دندان‌قروچه با صدای بلند
- بوی بد دهان
- بداخلاقی
رژیم غذایی مناسب: مطمئن شوید مواد غذایی مصرفی خرگوش، مقدار فیبر مورد نیاز روزانه او را تأمین می‌کند. رژیم غذایی پر فیبر منجر به سایش طبیعی دندان‌های خرگوش و کاهش مشکلات دندانی او می‌شود.
تهیه سرگرمی‌های جویدنی: خرگوش‌ها عاشق جویدن هستند و از جویدن چوب‌ها و شاخه‌ها لذت می‌برند. پس، برایشان اسباب‌بازی‌های جویدنی تهیه کنید. اسباب‌بازی‌های چوبی مانع جویدن‌های مخرب او شده و به ارتقا سلامت دندان‌هایش کمک می‌کند.
معاینه سالانه توسط دام‌پزشک: بررسی کامل دندان خرگوش در خانه غیرممکن است پس ضروری است سالانه دام‌پزشک مراجعه کنید. آن‌ها دندان‌های خرگوش شما را بررسی می‌کنند و توصیه‌های مراقبتی موردنیاز را توصیه می‌کنند.
سخن پایانی
درمان بیماری‌های دندان در خرگوش همیشه آسان نیست و ممکن است در کنار هزینه‌بر بودن برای او دردناک باشد. پس، مهم‌ترین کاری که باید برای حفظ سلامت دندان خرگوش انجام دهید، تغذیه او با رژیم غذایی پر فیبر است. علاوه بر این به عادت‌های غذایی و رفتارهای او توجه کنید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر به دام‌پزشک مراجعه کنید. همچنین، توصیه می‌کنیم برای بررسی و انجام معاینات دندانپزشکی به طور منظم به دام‌پزشک مراجعه نمایید.
سوالات متداول
- آیا دندان‌های خرگوش نیاز به کوتاه کردن دارند؟
خرگوش با دندان‌های سالم نیازی به کوتاه کردن ندارد. فقط در صورت رشد بیش از حد و توصیه پزشک نیاز به کوتاه کردن دندان دارند. - خرگوش‌ها چند دندان دارند؟
تعداد دندان خرگوش بالغ ۲۸ تا و خرگوش نوزاد ۱۶ تا است. - علت رشد مداوم دندان خرگوش چیست؟
به علت ریشه باز بودن دندان در خرگوش است
سلام من یه خرگوش نر دو ساله دارم متاسفانه دندون های هر دو فک بزرگ شده الان جز هندوانه و طالبی چیز دیگه ای نمیتونه بخوره نوبت عملش چند روز دیگه اس خیلی لاغر شده جديدن مدفوعش نرم و قهوه ای شده دیگه توپی نیست مدفوع خودشو میخوره وقتی بغلش میکنم صدای قار وقور معده اش میشنوم لطفا بگید چیکار کنم چرا معده اش صدا میده