فاصله بین دوره‌های بارداری خرگوش بسیار کوتاه است. خرگوش‌ها در تولید مثل بسیار فعال هستند و به سرعت تکثیر می‌شوند. خرگوش‌های نر و ماده‌ای که عقیم نشده‌اند می‌توانند از سنین ۴ تا ۶ ماهگی شروع به جفت‌گیری کنند. اگر می‌خواهید درباره بارداری و زایمان خرگوش، مراقبت از بچه‌خرگوش‌ها بیشتر بدانید با این مقاله از پتسی همراه باشید.
آمادگی خرگوش برای تولید مثل
زمان دقیق توانایی بارداری خرگوش به نژادش بستگی دارد. نژادهایی که جثه‌های کوچک‌تری دارند بین ۳ تا ۵ ماهگی و نژادهای بزرگ‌تر در حدود ۵ تا ۸ ماهگی به بلوغ می‌رسند؛ با این حال حدود یک ماه زودتر از نرها آماده باروری می‌شوند. خرگوش در هر بارداری می‌تواند از ۲ تا ۱۲ بچه خرگوش به دنیا بیاورد. باروری مجدد می‌تواند پس از زایمان خرگوش صورت بگیرد.
خرگوش‌های ماده معمولاً در حدود ۶ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند، اما برخی از آنها سریع‌تر رشد می‌کنند. برخی از آنها می‌توانند در ۴ ماهگی هم باردار شوند و زایمان خرگش صورت بگیرد. بهترین زمان بارداری که تولد خرگوش‌های سالم را در پی دارد در یک‌سالگی خرگوش است. خرگوش‌هایی که از مادران کمتر از یک سال متولد می‌شوند ممکن است مرده یا ناقص باشند. والدین این خرگوش‌ها معمولاً از آنها مراقبت نمی‌کنند تا بمیرند یا آنها را می‌خورند. دما و چرخه نور روز اغلب بر تولیدمثل تأثیر می‌گذارد و خرگوش‌ها بیشتر در بهار باردار می‌شوند.
نحوه جفت‌گیری خرگوش
خرگوش‌هایی که قرار است جفت شوند باید در یک محیط بزرگ و جادار باشند. هرگز نباید خرگوش‌ها را با روش‌هایی مانند بستن دم، ثابت نگه داشتن ماده و… مجبور به جفت‌گیری کرد و در طول جفت‌گیری نباید با خرگوش‌ها تعامل کرد. خرگوش‌ها سعی می‌کنند با بو کردن یکدیگر را بشناسند و به هم نزدیک شوند. دعوا و درگیری در بین خرگوش‌ها قبل از جفت‌گیری کاملاً طبیعی است، اما نباید اجازه داد دعوا بالا بگیرد؛ چون ممکن است به هم آسیب برسانند.
دو خرگوش که از قبل یکدیگر را می‌شناسند دعوا نمی‌کنند و راحت‌تر جفت می‌شوند. خرگوش‌های ماده در زمان جفت‌گیری رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند؛ معمولاً بدخلق و بی‌اشتها می‌شوند و خود را به ظرف غذا یا جاهای دیگر می‌مالند. در زمان آمادگی برای جفت‌گیری ماده با پایین آوردن و صاف کردن پشت و بالا بردن لگن به خرگوش نر علاقه نشان می‌دهد. ناحیه تناسلی بزرگ می‌شود و ممکن است به رنگ بنفش دربیاید. جفت‌گیری در کمتر از ۵ دقیقه با خوابیدن خرگوش نر به پهلو به پایان می‌رسد.
علائم بارداری خرگوش
از علائم بارداری خرگوش این است که خرگوش نر تمایلی به جفت‌گیری مجدد با ماده ندارد. همچنین اگر شکم خرگوش ماده ورم کرده باشد، می‌توان گفت که باردار است. یکی از نشانه‌های بارداری و زایمان خرگوش این است که برای بچه‌خرگوش‌ها لانه آماده می‌کند. کمی قبل از تولد بچه‌ها موهای روی سینه و شکم خود را می‌کَند و از آنها به همراه یونجه و کاه برای ساختن لانه استفاده می‌کند. خرگوش‌ها در دوران بارداری آرام می‌شوند و راه‌رفتنشان تغییر می‌کند. وقتی شکمشان شروع به متورم شدن می‌کند خیلی نزدیک به زمین راه می‌روند. در مراحل بعدی بارداری، نوک سینه‌های خرگوش متورم می‌شود.
دوران بارداری خرگوش
معمولاً متوسط دوره بارداری خرگوش ۳۰-۳۲ روز است. خرگوش‌ها در طبیعت حفره‌ای می‌کَنند تا در آن زایمان کنند. اگر از یک خرگوش باردار مراقبت می‌کنید یک جعبه مناسب برای این کار در اختیارش بگذارید و بگذارید در آرامش باشد. در طول بارداری، خرگوش مادر به مقدار زیادی آب تمیز و مواد مغذی، از جمله سبزی‌ها، یونجه و غذای خرگوش نیاز دارد.
زایمان خرگوش
بارداری خرگوش کوتاه است، حدود یک ماه طول می‌کشد و معمولاً بین ۵ تا ۸ بچه‌خرگوش به دنیا می‌آید. زایمان خرگوش حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و معمولاً در ساعات اولیه صبح اتفاق می‌افتد. در بیشتر موارد بچه‌خرگوش‌ها را تمیز می‌کند، جفت را می‌خورد و بند ناف را می‌برد. خرگوش ممکن است تا ۵ روز پس از زایمان به خوردن مواد بعد از زایمان ادامه دهد.
بچه‌خرگوش‌ها بدون مو، نابینا و ناشنوا به دنیا می‌آیند، اما پس از ۱۰ روز ویژگی‌های طبیعی خود را پیدا می‌کنند. خرگوش‌ها برای تولید مثل سریع تکامل یافته‌اند. خرگوش پس از چند ساعت پس از زایمان می‌تواند دوباره باردار شود و در یک فصل می‌تواند ۳۰ بچه به دنیا بیاورد.
رژیم غذایی خرگوش در دوران شیردهی
در دوران بارداری خرگوش با توجه به سیستم گوارشی حساس این حیوان تغذیه بسیار مهم است. خرگوش باید در طول زندگی به‌ویژه در دوران بارداری رژیم غذایی صحیحی دریافت کند تا از مشکلات دندانی و گوارشی جلوگیری شود. همچنین تغذیه خرگوش‌ها در زمان شیردهی بسیار مهم است. بچه خرگوش‌ها برای ساخته شدن باکتری‌های طبیعی روده، مدفوع مادرشان را می‌خورند.(مقاله مرتبط: دندان خرگوش)
یونجه با کیفیت خوب مهم‌ترین بخش رژیم غذایی هر خرگوش است. خرگوش می‌تواند از ده روزگی یونجه بخورد. وقتی بچه‌خرگوش‌ها حدود پنج هفته از عمرشان می‌گذرد و به خوبی یونجه می‌خورند، کم‌کم می‌توانند سبزی‌های دیگر را هم بخورند. بچه‌خرگوش‌ها تا هشت هفتگی باید شیر بخورند.
شیردهی خرگوش
خرگوش‌های ماده یک بار در روز، معمولاً در طول شب، شیر می‌دهند و دوره شیردهی در کل حدود ۵ دقیقه طول می‌کشد. خرگوش ۴ غده پستانی دارد، اما ممکن است نوک سینه‌های بیشتری برای تغذیه همه بچه‌خرگوش‌های خود داشته باشد. بچه‌خرگوش‌ها می‌توانند تا ۲۰ درصد وزن بدن خود را در هر بار شیرخوردن بنوشند. دوره از شیر گرفتن توله‌ها می‌تواند بین ۳۰-۵۰ روز متفاوت باشد. برخی از خرگوش‌ها تا ۳ ماهگی به نوزاد خود شیر می‌دهند.
مراقبت از نوزاد خرگوش
پس از زایمان خرگوش، نوبت به مراقبت از نوزادان می‌شود. بچه‌خرگوش‌ها پس از غذاخوردن خود را در اعماق لانه دفن می‌کنند و ممکن است در ابتدا اصلاً آنها را نبینید. بچه‌خرگوش‌ها از حدود یک هفتگی شروع به خوردن مواد تشکیل‌دهنده لانه می‌کنند و تا دو هفتگی بیشتر آن را خورده‌اند. در سن سه هفتگی، برای کاوش بیشتر و شروع به خوردن یونجه از لانه خارج می‌شوند. در این مدت حتماً باید آب در دسترسشان باشد.
خرگوش‌ها برخلاف گربه‌ها یا سگ‌ها، به طور غریزی نمی‌خواهند نزدیک بچه‌‌هایشان باشند؛ به این دلیل که نمی‌خواهند توجه شکارچیان را به وجود بچه‌خرگوش‌ها در لانه جلب کنند. لانه خرگوش باید طوری باشد که خرگوش مادر هر زمانی که بخواهد به بچه‌ها سر بزند. بچه‌ها می‌توانند مادر خود را حدود هشت هفته پس از زایمان خرگوش ترک کنند.
گوش‌های بچه‌ها حدود ۷ روز و چشمان آنها ۱۰ روز پس از زایمان خرگوش باز می‌شود. بچه‌خرگوش‌ها معمولاً فقط هر ۲۴ ساعت یک بار به مدت ۳ تا ۵ دقیقه غذا می‌خورند و این معمولاً بین ساعت ۸ شب تا ۶ صبح اتفاق می‌افتد. این در زمانی است که معمولاً خواب هستید. برای کنترل تغذیه بچه‌خرگوش‌ها با یک دوربین آنها را کنترل کنید.
حاملگی کاذب خرگوش
گاهی ممکن است بارداری خرگوش کاذب باشد. در این موارد خرگوش‌ها رفتارهای معمولی بارداری مانند لانه‌سازی را از خود نشان می‌دهند. البته که در حاملگی کاذب، زایمان خرگوش وجود ندارد و فقط علائم این دوره نمایان می‌شود. اگر نشانه‌های دیگری از بارداری وجود ندارد یا مطمئن نیستید که خرگوش باردار است یا نه بهتر است به دام‌پزشک مراجعه کنید. عقیم کردن خرگوش به جلوگیری از این اتفاق کمک می‌کند.
عقیم‌سازی خرگوش
بهترین راه برای جلوگیری از بارداری و زایمان خرگوش به صورت ناسالم این است که خرگوش‌های خود را عقیم کنید. قبل از هر چیز باید تعیین جنسیت خرگوش را انجام دهید، زیرا تنها در عرض چند هفته آنها می‌توانند تولید مثل کنند. اگر مطمئن نیستید، از دام‌پزشک کمک بگیرید. با اینکه خرگوش‌ها تک‌همسری را ترجیح می‌دهند، عقیم‌سازی از دعوا و درگیری خواهر و برادرها در دوران بلوغ و جفت‌گیری و زایمان خرگوش جلوگیری خواهد کرد.
نرها را می‌توان از ده هفتگی عقیم کرد، در حالی که ماده‌ها معمولاً از چهار ماهگی عقیم می‌شوند. نرهایی که دیرتر عقیم می‌شوند می‌توانند تا شش هفته پس از جراحی بارور باقی بمانند و بنابراین تا زمان سپری شدن این زمان نباید به ماده عقیم‌نشده نزدیک شوند. عقیم‌سازی در اولین فرصت برای جلوگیری از حاملگی ناخواسته و اختلال در روابط خرگوش‌ها بسیار مهم است.
عقیم‌سازی علاوه بر جلوگیری از تولیدمثل می‌تواند به کاهش پرخاشگری، مخصوصاً پرخاشگری مرتبط تغییرات هورمونی کمک کند. همچنین علامت‌گذاری خرگوش برای جنس مخالف با استفاده از ادرار و مدفوع معمولاً پس از عقیم‌سازی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، عقیم‌سازی به محافظت از خرگوش‌های ماده کمک می‌کند؛ چون حدود ۸۰ درصد از خرگوش‌های ماده عقیم‌نشده پس از سه سالگی به سرطان رحم مبتلا می‌شوند و عقیم‌سازی می‌تواند از این بیماری جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
مهم‌ترین نکته‌ای که درباره بارداری و زایمان خرگوش باید به آن توجه کنید کنترل زاد و ولد بی‌رویه این حیوان است. اگر به فکر آوردن خرگوش‌ها به خانه هستید قبل از هر چیز باید به جنسیت آنها توجه کنید. با توجه به اینکه برنامه‌ای برای تکثیر آنها دارید یا نه باید دوره‌های زندگی جفت‌ها و بچه‌خرگوش‌ها را در کنار هم یا دور از هم برنامهریزی کنید. این کار به شما کمک می‌کند که هم خرگوش‌های قوی‌تری داشته باشید، هم بچه‌خرگوش‌های سالم‌تری به دنیا بیایند.
سوالات متداول
- بارداری و زایمان خرگوش چقدر طول می‌کشد؟
دوره بارداری و زایمان خرگوش به طور متوسط ۴ هفته است. خرگوش‌هایی که در هفته پنجم بارداری هستند باید توسط دام‌پزشک به دنیا بیایند.
- آیا خونریزی حین و بعد از زایمان طبیعی است؟
بله، خونریزی قبل و بعد از تولد طبیعی است.
- خرگوش در هر زایمان چند بچه به دنیا می‌آورد؟
بسته به تجربه و سن مادر، میانگین تعداد فرزندان بین ۴ تا ۸ است. معمولاً از هشت عدد بیشتر نمی‌شود، زیرا خرگوش مادر هشت نوک پستان برای شیردهی دارد.
- جفت گیری خرگوشی که شیردهی را متوقف می‌کند چقدر طول می‌کشد؟
مادری که شیر دادن به نوزاد خود را قطع می‌کند، نباید حداقل تا ۳ ماه جفت‌گیری کند. در پایان ۳ ماهگی بدن او برای جفت‌گیری و بارداری مجدد آماده است.
