خزری، کاسپین، آمل یا گیلان تمام نام‌هایی است که برای اسب متعلق به شمال کشور به کار می‌رود. اسب خزری در دهه ۴۰ شمسی در معرض خطر انقراض قرار داشت. خوشبختانه در سال ۱۳۴۴ به ثبت جهانی رسید و امروزه علاوه بر ایران، در کشورهای اروپایی نیز دیده می‌شود. اگر شما هم علاقه دارید تا بیشتر با این اسب ایرانی آشنا شوید تا انتهای این مقاله از پتسی با ما همراه باشید. با خواندن این مقاله با ویژگی‌های ظاهری، رفتاری، نیازهای تغذیه‌ای و بهداشت اسب کاسپین آشنا می‌شوید.
| مشخصات اسب خزری | |
| خاستگاه | ایران |
| قد | ۱۱۷ تا ۱۲۷ سانتی‌متر |
| وزن | ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم |
| رنگ | سفید، سیاه، نیلی، خاکستری، قهوه‌ای تیره و روشن |
| طول عمر | ۲۵ تا ۳۰ سال |
| بیماری | کولیک، اسهال، بیماری تنفسی، کمبود ویتامین |
| ویژگی اخلاقی | باهوش، باوقار، اجتماعی |
تاریخچه اسب خزری
اسب خزری یا کاسپین، همان‌طور که از نامش پیداست، به اکوسیستم مناطق شمالی ایران تعلق دارد. در سال ۱۳۹۰ در گوهر تپه مازندران گورستانی متعلق به ۳۴۰۰ سال قبل از میلاد کشف شد که در آن فسیل‌های اسب خزری وجود داشتند. همچنین کتیبه‌هایی در مناطق تخت جمشید وجود دارد که تصویر این اسب ایرانی را نشان می‌دهد. امپراتوری عظیم ایران در گذشته، به نیروهای حیوانی قوی برای حمل‌ونقل احتیاج داشته و از این اسب کمک می‌گرفته است.
تا سال ۱۳۴۵ ، اسب کاسپین فقط در ایران وجود داشت. سپس این حیوان زیبا به سایر مناطق جهان از جمله آمریکا و اروپا نیز راه یافت. در حال حاضر اسب خزری در مناطق شمالی ایران پراکنده است. این مناطق شامل نواحی شمال شرقی ایران از جمله ترکمن‌صحرا و مناطق شمال غربی مانند آستارا و تالش است. در گذشته به این نژاد اسبچه خزری نیز گفته می‌شد، اما امروزه ثابت‌شده که این نژاد یک اسب کامل است.
ویژگی ظاهری اسب کاسپین
اسب خزری زیبا دارای بدنی متناسب است، اما مانند بسیاری از نژادها بدن پر و تنومندی ندارد. به همین خاطر به او اسبچه یا اسب مینیاتوری هم گفته می‌شود. البته مینیاتوری بودن این نژاد خیلی مشهود نیست شما نمی‌توانید به راحتی تفاوت بدنی آن را با سایر اسب‌ها تشخیص دهید. اسب نژاد کاسپین دارای استخوان‌بندی محکم، سم بیضی و سفت، سر کوچک، چشمان درشت و برجسته، گوش‌های ایستاده و بافاصله و پیشانی محدب است.
پوست نژاد خزری بسیار براق، درخشان و نازک است و یال و دم ظریف اما پرپشت و صاف دارد. اسب خزر به رنگ‌های سفید، سیاه، نیلی، خاکستری و قهوه‌ای تیره و روشن دیده می‌شود. ازنظر ظاهری این اسب شباهت زیادی به نژادهای آخال تکه و عربی دارد. قد اسب بالغ به طور میانگین ۱۱۷ تا ۱۲۷ سانتی‌متر و وزن آن ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم است. طول عمر این اسب در صورت مراقبت و نگهداری صحیح به ۲۵ الی ۳۰ سال می‌رسد.(مقاله مرتبط: اسب آخال تکه)
ویژگی رفتاری اسب خزری
هوش و تمایل اسب خزری برای یادگیری مهارت‌های جدید، باعث شگفتی شما می‌شود. این نژاد به طور کلی رفتار دوستانه‌ای دارد و هم با تازه‌کارها و هم با بچه‌ها به خوبی ارتباط برقرار می‌کند. راه رفتن اسب کاسپین اغلب با نام شناور معروف است زیرا بسیار باوقار و نرم حرکت می‌کند. آن‌ها علاوه بر بدن عضلانی و قوی، بسیار چابک هستند و تحرک بالایی دارند. همین امر منجر به پرش‌های بلند و بدون نقص اسب خزری شده است. اسب‌های کاسپین مانند اجداد خود در ایران باستان عاشق کشیدن کالسکه و گاری هستند.
بهداشت اسب کاسپین
رعایت بهداشت اسب خزری شامل مراقبت‌های متعددی از سلامت اسب از جمله مراقبت از پوست و مو، دندان‌ها، پا و سایر بخش‌های بدن اسب می‌شود. در ادامه به برخی از مراقبت‌های اصلی اسب خزری در زمینه بهداشت پوست و مو و دندان می‌پردازیم.
مراقبت از پوست و مو: برای حفظ بهداشت موی اسب، باید آن‌ها را به طور منظم بشویید و شانه کنید. استفاده از شامپوها و محصولات مراقبتی اسب می‌تواند به حفظ درخشندگی و سلامت موها کمک کند. اسب‌ها ممکن است در معرض عفونت‌های پوستی و زخم‌ها قرار بگیرند. به همین خاطر، پوست بدن او را بررسی کرده و زخم‌ها و مشکلات پوستی را به موقع درمان کنید. نگهداری از سلامت کف پا و سم اسب نیز بسیار مهم است. بهتر است به طور مرتب سم‌ها را بررسی کرده تا از بروز هرگونه عفونت جلوگیری کنید.
مراقبت از دندان: دندان‌های اسب خزری نیاز به تمیزشدن منظم دارند. برای این کار از مسواک و خمیردندان اختصاصی اسب‌ها استفاده کنید. همچنین، با دام‌پزشک خود مشورت کنید تا با دهانشویه مناسب تجویز کند. با بررسی ماهانه می‌توانید دندان‌های خراب را تشخیص دهید و به سرعت برای ترمیم ان‌ها اقدام کنید.
تغذیه اسب خزری
اسب خزری از نظر ظاهری دارای ساختاری متناسب و قوی است و به‌عنوان یک نژاد پرورشی برای فعالیت‌های کاری و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حساب باید غذای اسب کاسپین مقوی و سالم باشد. در ادامه ضروری‌ترین مواد غذایی برای این نژاد معرفی می‌شوند.
- علوفه: اسب‌های خزری برای تغذیه روزانه به مقدار زیادی علوفه نیاز دارند. علوفه‌های خشک مانند علوفه یونجه و علوفه‌های تازه مانند گیاهان چمنی می‌توانند به عنوان جزء اصلی رژیم غذایی آن‌ها استفاده شوند.
- غلات: مصرف غلات مانند جو، ذرت و جوانه‌های گندم نیز برای تأمین انرژی اسب‌های خزری مفید است.
- سبوس: سبوس گندم یا سبوس جو می‌تواند به عنوان یک منبع خوب از فیبر و تغذیه برای این اسب‌ها استفاده شود.
- مواد معدنی: تأمین معدنی‌های مهم مانند کلسیم، فسفر و سلنیوم از اهمیت ویژه‌ای برای اسب کاسپین برخوردار است.
- آب: تأمین آب تازه و به مقدار کافی برای تمامی اسب‌ها بسیار حائز اهمیت است تا از کم‌آبی و سایر بیماری‌ها جلوگیری کند.
تربیت اسب کاسپین
تربیت نژاد خزری یا کاسپین نیاز به رویکردهای خاصی دارد و رفتارشناسی اسب ضروری است. اسب‌ها باید پس از تربیت، به دستورات و تعلیمات صحیح پاسخ دهند و بتوانند در فعالیت‌های مختلف مورداستفاده قرار گیرند. برای شروع تربیت، ابتدا اسب را با مفاهیم اساسی مانند رفتن و ایستادن آشنا کنید. این تعلیمات اولیه باید در محیط مناسب انجام شود. به‌تدریج، به اسب دستورات پیچیده‌تری مثل چرخش را آموزش دهید. همچنین از آموزش تعادل به اسب غافل نشوید، زیرا حیوان برای سوارکاری و انجام حرکات چرخشی به حفظ تعادل احتیاج دارد.
برای سرعت بخشیدن به تمرینات می‌توانید از تشویقی اسب نیز استفاده کنید.
ایجاد ارتباط عمیق و صمیمی با اسب بسیار مهم است. از طریق صدا و حرکات بدنی به اسب حس مثبت و آرامش بدهید. اسب نژاد خزری نیز مانند سایر حیوانات در برخی مواقع می‌ترسد. در این شرایط باید ترس او را درک کنید و به آرامشش کمک کنید. توجه و صبر در تربیت اسب خزری یا کاسپین بسیار مهم است. همچنین، بهتر است از خدمات یک متخصص تربیت اسب بهره‌برداری کنید تا بتوانید با انجام صحیح تمرینات و آموزش‌ها، اسب‌تان را به‌درستی تربیت کنید.
بیماری اسب خزری
بیماری اسب خزری می‌توانند تأثیر مخربی بر روی سلامت جسم و روح این نژاد داشته باشد. توصیه می‌شود مشکلات سلامتی احتمالی را بشناسید و از بروز آن‌ها جلوگیری کنید. در ادامه شایع‌ترین بیماری‌ها معرفی می‌شوند.
- کولیک: بیماری کولیک در اسب‌ها رایج است و به دلیل مشکلات گوارشی، انسداد روده‌ای یا دلایل دیگر ایجاد می‌شود. با رعایت سبک زندگی و تغذیه مناسب می‌توانید از بیماری کولیک یا تورم معده جلوگیری کنید.
- اسهال: اسهال در اسب به دلایل مختلفی از جمله، تغذیه نامناسب، عفونت‌ها و عوامل محیطی رخ دهد. در صورتی که این بیماری به سرعت درمان نشود، منجر به از دست دادن مایعات و مواد معدنی‌های اساسی بدن اسب می‌شود.
- عفونت‌های تنفسی: اسب‌های خزری ممکن است به عفونت‌های تنفسی مانند آنفلوانزا اسبی و رینوپنومونی ابتلا کنند. ایجاد محیط‌های تمیز و کنترل عوامل محیطی می‌تواند در پیشگیری از این بیماری‌ها مؤثر باشد. همچنین قرارگیری در محیط‌های مرطوب به افزایش این بیماری دامن می‌زند.
- کمبود ویتامین و معدنی‌ها: نقص تغذیه می‌تواند به کمبود ویتامین‌ها و معدنی‌ها منجر شود و بیماری‌های مرتبط با آن‌ها را ایجاد کند. تأمین تغذیه متناسب و متنوع می‌تواند از این بیماری‌ها جلوگیری کند.
سازگاری اسب کاسپین
سازگاری اسب خزری با صاحب و سوارکاری موضوع مهمی است. هرچه اسب سازگارتر باشد، ارتباط بهتری با صاحب خود برقرار می‌کند و می‌تواند موارد بیشتری را آموزش ببیند. این اسب نسبتا جثه کوچکی دارد و برای سوارکاری بسیار مناسب است. برخی مربیان اسب معتقدند اسب کاسپین بهترین نژاد برای سوارکاران بی‌تجربه است. همچنین به دلیل کنترل ساده و آرامش اسب، انتخاب مناسبی برای کودکان و افراد کمتر از ۴۰ کیلوگرم است.
قیمت خرید اسب خزری
قیمت اسب کاسپین به شرایط متفاوتی از جمله وضعیت سلامتی، سن، وزن، شرایط جسمی و… بستگی دارد. امروز قیمت این اسب حداقل ۱۰۰۰ دلار و حداکثر ۵۰۰۰ دلار است. برای قیمت گیری دقیق باید به دامپزشکی و متخصصان اسب مراجعه کنید. متخصصان می‌توانند به طور دقیق شرایط اسب را بررسی کنند و قیمت خرید یا فروش آن را اعلام کنند.
نتیجه‌گیری
اسب خزری یکی از نژادهای مینیاتوری است در بین سوارکاران طرفدار زیادی دارد. اسب کاسپین برای سوارکاران مبتدی و کوچک بسیار مناسب است زیرا با توجه به جثه اسب، کنترل و برقراری ارتباط با او ساده‌تر است. اگر خرید به سرپرستی گرفتن یا خرید این نژاد را دارید، حتماً اسب دلخواه خود را به دام‌پزشک ببرید تا خیالتان از بابت عدم وجود انواع بیماری و انجام واکسیناسیون راحت باشد.
سؤالات متداول
- تاریخچه اسب کاسپین متعلق به کجاست؟
این اسب زیبا متعلق به خطه شمال ایران است. - این اسب به چه رنگ‌هایی دیده می‌شود؟
معمولاً رنگ این اسب سفید، مشکی، قهوه‌ای و خاکستری است. - طول عمر اسب خزری چند سال است؟
در صورت مراقبت صحیح، این اسب حدود ۲۵ تا ۳۰ سال عمر می‌کند. - بهترین تغذیه برای این نژاد چیست؟
علوفه، غلات، سبوس و مواد معدنی باید در رژیم غذایی اسب نژاد کاسپین وجود داشته باشد.
