دلقک ماهی‌ها، گروهی از ماهیان صخره‌ای استوایی هستند که ۳۰ گونه شناخته شده دارند. شناخته‌شده‌ترین گونه این ماهی، ماهی دلقک ocellaris است که با فیلم در جستجوی نمو معروف شد. این ماهی‌های بسیار مقاوم، از تنوع رنگی بالایی برخوردارند و مناسب آکواریوم‌های کوچک هستند. برای آشنایی با این گونه شگفت‌انگیز تا انتهای این مقاله از پتسی همراه ما باشید.
| مشخصات دلقک ماهی | |
| خاستگاه | هند و اقیانوس آرام، شمال استرالیا |
| اسامی متداول | ماهی دلقک، دلقک ماهی، یا کاذب پرکولا |
| نام علمی | Amphiprion ocellaris |
| اصل و نسب | Pomacentridae |
| طول بدن | ۷ تا ۱۷ سانتی‌متر |
| رنگ | زرد، نارنجی، قرمز یا سیاه با نوارها یا تکه‌های سفید، آبی |
| طول عمر | ۶ تا ۱۰ سال |
| بیماری‌ها | پوسیدگی باله، ICH، عفونت‌های باکتریایی، عفونت ویروسی (لنفوسیستیس) |
| ویژگی اخلاقی | صلح‌آمیز |
تاریخچه دلقک ماهی
ماهی دلقک از خانواده شقایق ماهی‌ها هستند که اولین بار توسط شخصی به نام Lacepede در سال ۱۸۰۲ کشف شدند. این ماهی‌ها که حدود ۳۰ گونه شناخته شده دارند، در ابتدا با نام Lutjanus percula و بعدها Amphiprion percula نام‌گذاری شدند. به دلیل رنگ‌آمیزی خاص و راه‌راه گونه بدنشان، این ماهی‌ها، دلقک نام گرفتند. خاستگاه دلقک ماهی‌ها آب‌های شور و گرم شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام است. این ماهی‌ها در کنار شقایق‌ها، مرجان‌های نرم یا مرجان‌های سنگی پولیپ زندگی می‌کنند.
ویژگی‌های ظاهری ماهی‌های دلقک
طول این ماهی‌ها بین ۷ تا ۱۷ سانتی‌متر است و وزن متوسط آنها به ۲۰۰ گرم می‌رسد. این ماهی‌ها بسیار مقاوم هستند و در طبیعت بین ۶ تا ۱۰ و در آکواریوم نزدیک به ۱۸ سال عمر می‌کنند. دلقک ماهی‌ها دم گردی دارند و باله پشتی آنها که با ۱۱ خار پوشیده شده، روی بدن بیضی شکلشان قرار گرفته است.
بیشتر گونهها دارای رنگ نارنجی روشن با نوارهای پهن سفید و مشکی هستند. برخی از گونه‌های این ماهی نیز دارای تیرگی خاصی در اطراف چشمشان هستند. همه دلقک ماهی‌ها با اندام‌های جنسی نر و ماده متولد می‌شوند و بسته به شرایط محیطی می‌توانند جنسیت خود را تغییر دهند. این ماهی‌ها با اندام‌های جنسی نر خود به بلوغ می‌رسند، به همین دلیل تقریباً جنسیت اولیه همه آنها نر است.
ویژگی‌های رفتاری گونه دلقک
دلقک ماهی‌ها بسیار اجتماعی هستند و همواره به صورت گروهی زندگی می‌کنند. این گروه شامل یک ماهی ماده (بزرگ‌ترین عضو گروه)، یک ماهی نر (دومین عضو بزرگ تیم) و تعدادی ماهی دلقک غیرمولد هست. این ماهی‌ها تمایل دارند در سطوح میانی و پایین آکواریوم شنا کنند.
تغذیه دلقک ماهی‌ها
دلقک ماهی‌ها همه چیز خوارند و در رژیم غذایی خود ترکیبی از گوشت و سبزیجات را می‌خورند. این گونه، ماهی آب‌های گرمسیری هستند، به همین دلیل متابولیسم آنها دائماً در حال تغییر است؛ بنابراین، برای داشتن هضم راحت‌تر، بهتر است در طول روز طی چند وعده‌غذایی ولی کم‌حجم به آنها غذا دهید. دلقک ماهی پرورش داده شده در آکواریوم، معمولاً با رژیم غذایی کامل پلت شده سازگار می‌شود. شما می‌توانید برای تغذیه آنها از خوراکی‌های جلبکی، برخی سبزیجات خام و خوراکی‌های گوشتی نظیر میگوی آب‌نمک استفاده کنید.(مقاله مرتبط: تغذیه ماهی آکواریومی)
نگهداری از دلقک‌ها
برای نگهداری از دلقک ماهی به یک آکواریوم با حداقل حجم ۱۱۰ لیتر نیاز دارید. این گونه روی کیفیت و تمیزی آب بسیار حساس هستند پس حتماً یک سیستم فیلتراسیون مناسب برای آکواریوم تهیه کنید. شدت‌جریان آب مناسب برای آکواریوم دلقک ماهی‌ها کم تا متوسط است، پس حتماً حین شبیه‌سازی به این موضوع دقت داشته باشید. دمای آب مناسب برای این گونه بین ۲۴ تا ۲۷ درجه است. شما می‌توانید از یک بخاری آبی برای گرم کردن آب و دماسنج برای سنجش دمای متعادل استفاده کنید. بهتر است با توجه به تمیزی و کیفیت آب آکواریوم، هر دو تا چهار هفته یکبار نسبت به تعویض آن اقدام نمایید.
بیماری‌های نژاد دلقک
این ماهی‌ها جزو سالم‌ترین نژادها هستند که طول عمر بالایی نیز دارند. با این حال در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های زیر هستند:
| مشکل سلامتی | علائم بیماری | اقدامات درمانی |
| پوسیدگی باله | باله‌های فرسوده یا متلاشی شده؛ پایه باله‌ها معمولاً قرمز می‌شود. | تعویض آب و بهبود کیفیت آن؛ برای درمان با متخصص آبزیان مشورت کنید. |
| ICH | کیست روی باله‌ها، آبشش‌ها و پوست؛ تنفس سخت، مخاط اضافی پوست یا پوست رنگ‌پریده. | دلقک ماهی را فوراً قرنطینه کنید و پس از مشاوره با متخصص از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب استفاده کنید. سعی کنید به طور مرتب آب آکواریوم را تعویض کنید. |
| عفونت‌های باکتریایی | ابری شدن چشم‌ها، زخم‌های باز، قرمزی پوست. | تعویض آب و بهبود کیفیت آن؛ مصرف داروی ضدباکتری |
| عفونت ویروسی (لنفوسیستیس) | رشد گره سفید روی باله‌ها یا بدن | تعویض آب و بهبود کیفیت |
تولیدمثل دلقک ماهی‌ها
پرورش ماهی دلقک بسیار آسان هست و به راحتی می‌توانید طی ۱۵ ماه جمعیت این گونه را دوبرابر کنید. کافی است یک مخزن مجزا آماده کنید و دلقک ماهی نر و ماده را به آن انتقال دهید. بهتر است تا پایان جفت‌گیری سطح پروتئین و چربی را در رژیم غذایی آنها افزایش دهید. ماهی دلقک ماده در هر بارداری بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ تخم‌ریزی می‌کند و ماهی نر شروع به بارور کردن تمامی تخم‌ها می‌کند. حال هر دو والد بین ۸ تا ۱۲ روز از تخم‌ها محافظت می‌کنند تا بچه‌ماهی‌ها متولد شوند. تا ۱۲ روز بعد از تخم بیرون بیایند. بچه‌ماهی‌ها پس از گذشت یک هفته متولد می‌شوند.
چگونه جنسیت دلقک ماهی را تشخیص دهیم؟
دلقک ماهی‌ها همه نر هستند و در یک اجتماع، بزرگ‌ترین نر به یک ماده تغییر جنسیت می‌دهد. ماهی ماده همیشه وزن بیشتری دارد و طول و جثه او بزرگ‌تر از باقی ماهی‌ها هست. پس در اجتماع ماهی‌های دلقک اگر دیدید ماهی بزرگ‌تر از سایرین است و ریاست گروه را برعهده دارد، آن ماهی ماده است. بعد از مرگ ماهی ماده گروه، مجدداً بزرگ‌ترین ماهی نر جمع تغییر جنسیت می‌دهد.
چه ماهی‌هایی می‌توانند با ماهی دلقک زندگی کنند؟
دلقک ماهی جزو اجتماعی‌ترین ماهیان آکواریوم آب شور است و با طیف وسیعی از ماهی‌ها و بی‌مهرگان کنار می‌آید. این ماهی‌ها را می‌توانید در کنار آبزیان زیر در یک آکواریوم نگهداری کنید:
- مرجان‌ها
- تانگ زرد
- تانگ پسیفیک بلو
- کرومیس سبز آبی
- کوتوله و فرشته‌ماهی بزرگ
- ماهی گوپی
- شاهین ماهی
- پفک‌ها
- انبر
- گراز ماهی
- خرگوش ماهی
- پروانه ماهی
- باسلت
- آنتیاس
- دارت ماهی
- ماهی کاردینال
انواع گونه‌های دلقک ماهی
این ماهی‌ها دارای گونه‌های مختلفی با شکل‌های مختلف به رنگ‌های زرد، نارنجی، قرمز یا سیاه هستند. اکثر دلقک ماهی‌ها روی بدن خود نوارها یا تکه‌های سفید رنگی دارند. شناخته‌شده‌ترین گونه این ماهی، دلقک ماهی فالز (false) است که با فیلم نمو به شهرت رسید. این ماهی دارای رنگ نارنجی روشن و سه نوار پهن و سفید است که با نوارهای نازک مشکی مشخص شده است. شناخته‌شده‌ترین گونه‌های دلقک ماهی به شرح زیر هستند:
- اسکنک (Skunk clownfish)
- دم زرد (Yellowtail)
- آتشین (Fire)
- دلقک ماهی پشت زینی (Saddleback)
- شقایق ماهی پوزه سفید (Whitesnout anemonefish)
- شقایق صورتی (Pink anemonefish)
- آلارد (Allard’s)
- دارچینی (Cinnamon)
- شقایق ماهی کلارک (Clark’s anemonefish)
- دلقک ماهی Ocellaris
- پرکولا (Percula)
- اسکانک صورتی (Pink skunk)
- ماهی سبا (Sebae)
- دلقک ماهی دریای سرخ (Red Sea)
- سه خطی (Three-band)
- شقایق ماهی پشت زینی قرمز (Red saddleback)
- ماهی گوجه‌فرنگی (Tomato)
- شقایق ماهی باله نارنجی (Orange-fin)
- دلقک ماهی اسکانک نارنجی (Orange skunk)
- ماهی دلقک استرالیایی (Australian)
- دلقک ماهی مارون (Maroon)
چرا شقایق‌ها، ماهی‌های دلقک را نیش نمی‌زنند؟
از میان ماهیان، تنها گونه دلقک‌ها هستند که می‌توانند از نیش شدید شقایق‌ها در امان بمانند. نظریه‌های گوناگونی درباره این رویداد نادر وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- احتمال دارد نوع پوشش بدن ماهی دلقک به‌گونه‌ای باشد که شقایق ماهی او را به عنوان غذا تشخیص نمی‌دهد.
- نظریه بعدی یکسان یا شبیه بودن نوع پوشش دلقک‌ها و شقایق‌ها است که باعث می‌شود این دو کنار هم زندگی می‌کنند.
- نوع شنا کردن و حرکات دلقک ماهی‌ها منحصر به فرد است. برخی کارشناسان احتمال می‌دهند این خصوصیت باعث می‌شود شقایق آنها را به چشم غذا نبیند. زیرا دلقک‌های جوان که هیچ پوششی ندارند می‌توانند به کمک شقایق‌ها از دید سایر ماهی‌های شکارچی پنهان شده و زنده بمانند
در حالت کلی باید بگوییم بقای دلقک ماهی‌ها به زندگی در کنار شقایق‌های دریایی بستگی دارد. این ماهی‌ها عمدتاً در کنار سه گونه از شقایق‌ها یعنی Heteractis magnifica ، Stichodactyla gigantea و S. mertensii می‌توانند هم‌زیستی کنند. شاخک‌های شقایق حاوی تعداد زیادی نماتوسیست (سلول‌های نیش زا) هستند که باعث بی‌حرکت شدن طعمه می‌شوند. همین شاخک‌ها از دلقک ماهی‌ها در برابر شکارچیان محافظت می‌کنند، در مقابل آنها هم انگل‌ها را از بدن شقایق‌ها پاک می‌کند.
سخن پایانی
دلقک ماهی‌ها، یکی از متنوع‌ترین و محبوب‌ترین نژادهای ماهی آکواریومی هستند که به‌خاطر تک جنسیتی بودن و قابلیت تغییر جنسیت مشهور هستند. این ماهی‌ها ترکیب رنگی بسیار جذابی دارند و وجود یک ماهی دلقک در آکواریوم، زیبایی خانه شما را دوچندان خواهد کرد. ما سعی کردیم تمام نکات موردنیاز درباره ماهی دلقک را در این مقاله بگنجانیم. امیدواریم توانسته باشیم شما را برای نگهداری و پرورش این ماهی‌ها راهنمایی کنیم.
سؤالات متداول
- طول دلقک ماهی‌های بالغ چقدر است؟
طول ماهی‌های دلقک بسته به نوع گونه‌شان پس از بلوغ به ۷ تا ۱۷ سانتی‌متر می‌رسد. - دلقک ماهی‌ها چند سال عمر می‌کنند؟
این ماهی‌ها در طبیعت بین ۶ تا ۱۰ سال و در آکواریوم نزدیک به ۱۸ سال عمر می‌کنند. - دلقک ماهی چه می‌خورد؟
آنها همه‌چیزخوار هستند و باید به آنها انواع پولک، گلوله، یخ خشک و غذایی منجمد داده شود. - خاستگاه دلقک ماهی‌ها کجا است؟
دلقک ماهی در طبیعت در اقیانوس آرام، دریای سرخ، آسیای جنوب شرقی، اندونزی، اقیانوس هند و دریای مرجان یافت می‌شود.
