آب یکی از اصلی‌ترین بخش‌های آکواریوم است که نقش مهمی در سلامت موجودات درون مخزن دارد. آب علاوه بر حفظ زندگی ماهیها، راجع به وضعیت سلامت آبزیان هم به ما اطلاعات می‌‌دهد. آب مناسب برای آکواریوم باید دارای مقادیر ثابتی از مواد معدنی و گازهای اکسیژن و کربن باشد. در این مقاله از پتسی ۷ فاکتور مهم برای آب مناسب آکواریوم، از جمله پی اچ و سختی آب را برشمردیم. همچنین، در انتهای مقاله نکاتی راجع به نگهداری بهتر از آب آکواریوم ذکر کرده‌ایم. پس، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
| آب مناسب برای آکواریوم | |
| میزان اکسیژن | ۷۰ درصد |
| دمای آب | ۲۵ درجه سانتیگراد |
| پی اچ آکواریوم آب شور | ۸ یا بالاتر |
| پی اچ آکواریم آب شیرین | ۶ یا ۷ |
| مشکلات آب | کدر شدن، اسیدی یا بازی شدن |
| دلیل کدر شدن | تغذیه بیش از حد ماهی |
| گازهای سمی | نیتریت، نیترات، فسفات و آمونیوم، اوره و کربن |
| زمان تعویض آب | یک یا دو هفته یک‌بار حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از آب آکواریوم |
۱- گاز اکسیژن
اکسیژن یکی از عنصرهای اصلی موجود در هوا و یک معیار تعیین آب مناسب برای آکواریوم است. ماهیها نیز از طریق اکسیژن موجود در آب نفس می‌کشند و از طریق آب‌شش‌ها اکسیژن به خون می‌رسد. اکسیژن موجود در هوا بر روی سطح آب قرار می‌گیرد. بنابراین، هرچه سطح مقطع آکواریوم بیشتر باشد، اکسیژن بیشتری برای ماهیها وجود خواهد داشت. با این تعاریف، آکواریوم‌های مستطیلی از حجم اکسیژن بیشتری برخوردارند.
علاوه بر حجم مخزن، دما نیز بر میزان اکسیژن آب آکواریوم تأثیر می‌گذارد. هرچه دمای آب آکواریوم بالاتر باشد، میزان اکسیژن آن کاهش می‌یابد. به طور کلی، میزان اکسیژن محلول در آب‌های سرد بیشتر است. ماهی‌های آب گرم به دلیل سازگاری با کمبود اکسیژن خطرات کمتری را نسبت به ماهیان آب سرد تحمل می‌کنند.
تشخیص کمبود اکسیژن
اگر میزان اکسیژن آب آکواریوم کم باشد، ماهیها روی آب جمع می‌شوند. پس از مشاهده این اتفاق باید پمپ و تهویه آب را بررسی کنید. در صورتی که پمپ خراب شده باشد، باید هر ساعت دو سه بار یک لیوان از آب آکواریوم را خارج کنید و از فاصله ۳۰ سانتی‌متری دوباره به درون مخزن بریزید. علاوه بر این، تهویه بیش‌ازحد هم موجب بروز حباب‌های ریز درون مخزن شده و باعث بیماری و مرگ ناگهانی ماهیها می‌شود.
۲- گاز کربن
آب مناسب برای آکواریوم نباید مقدار زیادی کربن داشته باشد. ماهیها پس از جذب اکسیژن و سوخت‌وساز، گاز کربنیک را به محیط آکواریوم پس می‌دهند. این گاز برای ماهیها خطرناک است و باید به وسیله فیلترهای تصفیه از بین برده شود. علاوه بر استفاده از فیلترهای تصفیه می‌توانید مخزن خود را به آکواریوم گیاهی تبدیل کنید و از طریق گیاهان میزان کربن آب را کاهش دهید. (مقاله مرتبط: رفیوجیوم)
گیاهان سبز در مقابل نور خورشید یا نور لامپ الکتریکی، گاز کربنیک را دریافت می‌کنند و برای فتوسنتز از آن استفاده می‌کنند. هرچه درجه حرارت آب بیشتر باشد به علت کمتر شدن قدرت جذب اکسیژن هوا به همان نسبت قدرت دفع گازکربنیک موجود در آن نیز کمتر می‌شود. (مقاله مرتبط: گیاهان آکواریومی)
۳- دمای آب مناسب برای آکواریوم
آب مناسب برای آکواریوم باید از دمای معقول برای ماهیها برخوردار باشد. برای متوجه شدن حرارت آب آکواریوم از دماسنج‌های نواری استفاده کنید. ماهیها با توجه به زیستگاه اصلی و شرایط بدنی در دماهای متفاوتی می‌توانند زندگی کنند. بهترین دما برای آکواریوم ۲۵ درجه سانتیگراد است، اما با توجه به نوع ماهی می‌تواند کمتر یا بیشتر هم باشد. برای مثال، حداکثر دمایی که ماهی قرمز می‌تواند تحمل کند ۲۰ درجه سانتیگراد است. به طور کلی، برای تنظیم دمای مناسب آب آکواریوم موارد زیر را رعایت کنید.
- آکواریوم را دور از نور خوشید و تابش مستقیم قرار دهید.
- برای کاهش دمای آکواریوم از سایه‌بان مناسب استفاده کنید.
- آکواریوم را دور از پنجره و در محل معتدل خانه نگهداری کنید.
- آکواریوم را نزدیک شوفاژ و بخاری قرار ندهید.
۴- سختی آب مناسب برای آکواریوم
آب مناسب برای آکواریوم باید سختی قابل تحملی برای ماهیها داشته باشد. سختی آب به معنای بیش‌ازحد بودن برخی مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیوم است. سختی آب که با TH شناخته می‌شود، بیشتر در آب‌های شیرین معنادار است. آب‌ها با توجه به میزان مواد معدنی موجود در آن به دو دسته نرم و سخت تقسیم می‌شوند. ماهیها با توجه به محل زندگی اولیه خود و مشخصات جسمی و شرایط بدنی، به سختی آب متفاوتی احتیاج دارند. برای زندگی بهتر ماهیها باید انواعی که سختی آب یکسانی را تحمل می‌کنند، در یک آکواریوم قرار دهید.
۵- پی اچ آب (PH)
پی اچ (PH) معیاری است که میزان اسیدی یا بازی بودن آب را اندازه‌گیری می‌کند و بین اعداد ۰ تا ۱۴ قرار دارد. آب به طور طبیعی خنثی است و دارای پی اچ ۷ است. جالب است بدانید که هیچ پی اچی وجود ندارد که برای همه ماهیها خوب باشد. ماهیها در محیط‌های آبی مختلف مانند اقیانوس، برکه‌ها و رودخانه‌ها زندگی می‌کنند. هرکدام از این محیط‌های آبی سطوح پی اچ متفاوتی دارند. ماهی‌های آکواریوم آب شور ممکن است پی اچ ۸ یا بالاتر را ترجیح دهند، در حالی که ماهی‌های آب شیرین در پی اچ ۶ یا ۷ راحت‌تر زندگی می‌کنند. (مقاله مرتبط: ماهی‌های آب شیرین مناسب آکواریوم)
پی اچ بین ۰ تا ۷ اسیدی و ۷ تا ۱۴ بازی است. پی اچ ۷ خنثی است.
آب مناسب برای آکواریوم باید شبیه‌ساز محیط طبیعی ماهی باشد. با تمام این شرایط، اکثر ماهی‌های آکواریومی آب شیرین در پی اچ ۷ تا ۷/۵ به راحتی زندگی می‌کنند. در صورتی که پی اچ آب آکواریوم کمتر یا بیشتر از حد مجاز است می‌توانید برای متعادل‌سازی از روش‌های زیر استفاده کنید.
-
تنظیم پی اچ پایین در آکواریوم
برای جلوگیری کردن از اسیدی شدن آب آکواریوم سنگ‌ریزه مرجانی، سنگ آهک یا دولومیت خردشده را به لایه زیرین مخزن اضافه کنید. سنگ‌ریزه‌ها به آرامی در طول زمان حل می‌شوند و سطح pH را در یک مخزن افزایش داده و آب را خنثی می‌کند. همچنین، می‌توانید آب اسمز معکوس را به آکواریوم خود اضافه کنید. همچنین، از پی اچ آب تصفیه شده مطلع باشید تا ندانسته موجب تغییر آن نشوید.
-
تنظیم پی اچ بالا در آکواریوم
برای جلوگیری کردن از بازی شدن آب آکواریوم چوب خشک شده به آکواریوم اضافه کنید. این باعث کاهش پی اچ آب آکواریوم شما می‌شود. هرچه میزان چوب خشک بیشتر باشد، پی اچ آب زودتر و بیشتر کاهش می‌یابد. پیت ماس را با فیلتر خود مخلوط کنید. سطح pH آب را به دقت کنترل کنید و در صورت نیاز پیت بیشتری اضافه کنید. همچنین، می‌توانید آب اسمز معکوس را به آکواریوم خود اضافه کنید. افزودن یک فیلتر تصفیه مجدد معدنی به سیستم اسمز معکوس می‌تواند به افزایش قلیایی بودن آب شما کمک کند.
۶- کدر شدن آب آکواریوم
آب مناسب برای آکواریوم باید شفاف و تمیز باشد. اگر متوجه کدری و سبز بودن آب آکواریوم شدید باید آب آکواریوم را تعویض کنید. معمولاً کدر شدن آب آکواریوم به دلیل تغذیه بیش‌ازحد ماهیها رخ می‌‌دهد. هنگامی که ماهیها غذای بیش‌ازحد دریافت کنند، سوخت‌وسازشان افزایش می‌یابد و فضولات ناشی از آن هم زیادتر می‌شود. همچنین، گاهی غذای اضافه در آکواریوم باقی می‌ماند و توسط باکتری‌ها تجزیه می‌شود که موجب کدر و خاکستری شدن آب می‌شود. (مقاله مرتبط: تغذیه ماهی آکواریومی)
۷- گازهای سمی درون آکواریوم
وجود گازهای سمی مانند نیتریت، نیترات، فسفات و آمونیوم سلامت ماهیها را به خطر می‌اندازد. یکی از گازهای سمی آمونیوم است که توسط ادرار ماهیها وارد آب آکواریوم می‌شود. به طور روزانه به ازای هر یک کیلوگرم از وزن ماهی، 3 سانتی‌متر مکعب ادرار و اوره وارد آب می‌شود. آب مناسب برای آکواریوم باید با استفاده از دستگاه‌‌های فیلتر از گازهای سمی پاک‌سازی شود تا از بروز بیماری ماهیها جلوگیری کند.
چند وقت یک‌بار باید آب آکواریوم عوض شود؟
شما باید یک یا دو هفته یک‌بار حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از آب آکواریوم خود را تعویض کنید. وقتی آب آکواریوم خود را عوض می‌کنید، باید بقیه مخزن را نیز تمیز کنید. درصد آب تعویضی و دفعات تغییرات آب به حجم آکواریوم و تعداد ماهی و گیاهان مخزن شما بستگی دارد. تغییر آب در مخزن مهم‌ترین مراقبتی است که می‌توانید از آکواریوم خود انجام دهید. پیروی از یک برنامه منظم و فراهم کردن آب مناسب برای آکواریوم به حفظ سلامت و کیفیت زندگی ماهی و گیاهان شما کمک زیادی می‌کند.
آب معدنی برای آکواریوم
برخی از افراد توصیه می‌کنند به جای آب معمولی از آب معدنی برای پر کردن مخزن آکواریوم استفاده کنید. شاید جالب باشد بدانید که استفاده از آب معدنی به طور خالص برای آکواریوم فایده خاصی ندارد و علاوه بر آن فاقد برخی موادمعدنی موردنیاز است. همچنین، آب معدنی دارای کلر بوده که برای ماهیها مضر است. برای از بین بردن کلر موجود در آب باید ۲۴ الی ۴۸ ساعت آن را در فضای باز قرار دهید.
نگهداری و بهداشت آب آکواریوم
مراقبت از آب آکواریوم با توجه به زمان به سه دسته روزانه، هفتگی و ماهانه تقسیم می‌شود که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
مراقبت روزانه از آکواریوم
- برای حفظ سلامت آب آکواریوم، به طور روزانه وضعیت پمپ‌ها، چراغ‌ها و فیلترها را بررسی کنید.
- غذای اضافی و فضولات ماهیها را از مخزن خارج کنید.
- دمای آب را چک کنید و با استفاده از کیت‌های موجود در بازار کیفیت آب را تست کنید.
مراقبت هفتگی از آکواریوم
- توصیه می‌شود به طور هفتگی حداقل یک‌چهارم آب آکواریوم را تخلیه و با آب تمیز و جدید جایگزین کنید.
- آب آکواریوم را از نظر وجود گازهای سمی و خطرناک بررسی کنید.
مراقبت ماهیانه آکواریوم
- گیاهان موجود در آکواریوم گیاهی را ماهانه کود دهی و هرس کنید.
- ماهانه کیفیت آب را بررسی کنید و از نبود گازهای خطرناک مطمئن شوید.
- هرماه پی اچ و سختی آب را تست کنید و محیط مناسبی را برای ماهیها فراهم کنید.
نتیجه‌گیری
آب مناسب برای آکواریوم یکی از مهم‌ترین عوامل برای حفظ سلامت ماهیان در این محیط است. پارامترهای مختلفی همچون درجه حرارت، میزان پی اچ، کربنات، آمونیاک و نیتریت باید به دقت کنترل شوند تا اکوسیستم آبی سالم و پایدار باقی بماند. با توجه به اینکه آب شرب معمولاً نیترات و فسفات زیادی دارد، توصیه می‌شود از آب تصفیه‌شده استفاده کنید. همچنین، برای حفظ سلامت ماهیها، تعویض ماهیانه یک بخش از آب آکواریوم ضروری است.
سوالات متداول
- آب مناسب برای آکواریوم باید چه شرایطی داشته باشد؟
آب آکواریوم باید از نظر دما، میزان گازهای موجود، تمیزی، میزان اکسیژن و سختی آب برای ماهی مناسب باشد. - برای کاهش میزان کربنات آب آکواریوم چه راه‌هایی وجود دارد؟
برای جذب و کاهش کربنات می‌توانید از فیلترها و گیاهان سبز استفاده کنید. - هر چند وقت یک‌بار باید آب آکواریوم را عوض کرد؟
بهتر است هر هفته یک‌چهارم آکواریوم را عوض کنید.
دمای آب آکواریوم باید چند درجه سانتیگراد باشه؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
بهترین دما برای آب آکواریوم ۲۵ درجه سانتیگراد است، اما با توجه به نوع ماهی می‌تواند کمتر یا بیشتر هم باشد.
دمای آب آکواریوم باید چند درجه سانتیگراد باشه؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
بهترین دما برای آب آکواریوم ۲۵ درجه سانتیگراد است، اما با توجه به نوع ماهی می‌تواند کمتر یا بیشتر هم باشد.