رفیوجیوم به عنوان یک فیلتر زنده شناخته می‌شود، زیرا با استفاده از گیاهان آبزی و جانوران کوچک کیفیت آب را بهبود می‌بخشد. این فیلتر به عنوان یک آکواریوم کوچک، در کنار آکواریوم اصلی قرار می‌گیرد و در آن جلبک، کرم، ماهی‌های کوچک و… زندگی می‌کنند. موجودات موجود در رفیوجیوم پس از رشد، به آکواریوم اصلی منتقل و به غذای ماهی‌ها تبدیل می‌شوند. علاوه بر این، میزان نیترات و فسفات آکواریوم‌های آب شور را نیز می‌توان به وسیله آن کنترل کرد. در این مقاله از پتسی به دلایل ضرورت ساخت رفیوجیوم، اجزا و معرفی کامل آن می‌پردازیم.
| مشخصات رفیوجیوم | |
| اجزا | محفظه، موجودات زنده، گیاهان آبزی، پمپ آب، نور |
| ویژگی‌های نور | شدت نور، مدت زمان روشنایی، طول عمر بالا، طیف نور |
| انواع | رفیوجیوم زیر شیشه، رفیوجیوم حائل، رفیوجیوم آب‌شیشه‌ای، رفیوجیوم پرنده، رفیوجیوم خزنده |
| مزایا | بهبود کیفیت آب، کاهش نیاز به تعویض آب، حفظ تعادل زیستی، ایجاد منظره زیبا، حفاظت از محیط‌زیست |
| شاخص‌های خوب کار کردن | اندازه‌گیری میزان نیترات و فسفات، بررسی رشد گیاهان، بررسی کیفیت آب، بررسی رفتار ماهیان |
| گیاهان مناسب | همیشه‌سبز، والیسنریا، کریپتوکورینه، هیدروفیلا، سلودرا، جاوا موس |
| نشانه‌های تعویض گیاهان | کاهش رشد و نمو، تغییر رنگ برگ‌ها، ریشه‌های پوسیده، کاهش میزان نیترات و فسفات، رشد علف‌های هوازی |
دلیل ساخت رفیوجیوم
همانطور که گفتیم، رفیوجیوم یکی از روش‌های پرکاربرد برای کنترل میزان نیترات و فسفات در آب آکواریوم است. در آکواریوم‌های پرجمعیت، میزان فسفات و نیترات زیادی تولید می‌شود. این گازها باعث رشد علف‌های هوازی، افزایش تولید CO2 و کاهش میزان اکسیژن در آب آکواریوم می‌شوند. این مسائل می‌تواند به سلامت ماهیان و گیاهان در آکواریوم آسیب بزند. گیاهان این مخزن با جذب نیترات و فسفات موجب کاهش گازهای سمی در آب آکواریوم می‌شوند. (مقاله مرتبط: آب مناسب برای آکواریوم)
اجزای رفیوجیوم
این مخزن مانند آکواریوم اجزای مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شود.
محفظه: محفظه در این مخزن به عنوان فضایی برای جمع‌آوری آب اضافی و مواد آلی کاربرد دارد. این محفظه می‌تواند به صورت یک فضای جداگانه طراحی شده و یا متصل به آکواریوم اصلی باشد. در صورتی که به صورت مجزا طراحی شده باشد، با سیستم خودکار تهویه آب کار می‌کند. این بخش می‌تواند شامل دو قسمت جداگانه جهت جمع‌آوری آب و بخش دیگر جهت جمع‌آوری پسماند نیترات و فسفات باشد.
موجودات زنده: موجودات زنده مانند میگوها، کرم‌ها، خزندگان و ماهی‌های کوچک در این مخزن به کار می‌روند. در واقع، این موجودات به عنوان یک منبع غذایی و یک فیلتر زنده برای حذف نیترات و فسفات آب کاربرد دارند.
گیاهان آبزی: گیاهان آبزی در این مخزن به عنوان فیلتر زنده برای حذف نیترات و فسفات از آب عمل می‌کنند. گیاهان آکواریومی معمولاً در شرایط کم‌نور و غنی از CO2 به خوبی رشد می‌کنند.
پمپ آب: از این وسیله برای پمپ کردن آب از آکواریوم اصلی به رفیوجیوم استفاده می‌شود. این پمپ، آب را از آکواریوم اصلی به مخزن منتقل کرده و آن را فیلتر می‌کند. همچنین، پمپ آب می‌تواند برای ایجاد جریان آب و اکسیژن برای موجودات زنده در آن به کار رود. در انتخاب پمپ آب باید به میزان جریان آب توسط آن توجه کنید.
نور: نور به عنوان یک عامل مهم در رشد گیاهان آبزی در این مخزن کاربرد دارد. به صورت معمول از یک لامپ کم‌مصرف یا لامپ LED برای رشد گیاهان استفاده می‌شود. گیاهان آبزی برای رشد به نور قوی و مناسب نیاز دارند و باید به میزان نوری که از لامپ دریافت می‌کنند توجه کنید. همچنین، در انتخاب لامپ مناسب برای روشنایی رفیوجیوم باید به مصرف انرژی و دمای تولیدشده توسط لامپ نیز توجه کرد. نور مورد استفاده برای این مخزن باید دارای ویژگی‌های زیر باشد.
- شدت نور: شدت نور باید به گونه‌ای باشد که بتواند نیازهای نوری گیاهان را برطرف کند و در عین حال برای آبزیان نیز ناراحتی ایجاد نکند.
- طیف نور: گیاهان برای رشد بهتر به نورهای قرمز و آبی نیاز دارند، در حالی که برای آبزیان نور سفید مطلوب است. سیستم روشنایی باید قابلیت تنظیم طیف نوری را داشته باشد تا بتوان با تنظیم آن نیازهای گیاهان و آبزیان را به خوبی برطرف کرد.
- مدت زمان روشنایی: برای حفظ سلامت گیاهان و آبزیان نیاز است که مدت زمان روشنایی در این مخزن به درستی تعیین شود. برای بسیاری از گیاهان و آبزیان، ۸ تا ۱۲ ساعت روشنایی در روز کافی است.
- طول عمر بالا: برای کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری، سیستم روشنایی باید دارای طول عمر بالا و مقاومت در برابر خرابی‌های مختلف باشد.
انواع رفیوجیوم
این مخزن‌ها به شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی در دسترس هستند و از طریق نوع ماهیان و گیاهان زنده می‌توانند تنوع بیشتری در آکواریوم شما ایجاد کنند. در زیر به برخی از انواع آن اشاره شده است.
| انواع رفیوجیوم | کاربرد |
| رفیوجیوم زیر شیشه | کاهش غلظت نیترات و ترشحات آمونیاک |
| رفیوجیوم حائل | فیلتر آب |
| رفیوجیوم آب شیشه‌ای | نگهداری از گیاهان آبزی |
| رفیوجیوم پرنده | پرورش پرنده برای تغذیه ماهی‌های آکواریوم |
| رفیوجیوم خزنده | پرورش خزنده برای تغذیه ماهی‌های آکواریوم |
حال که با انواع این مخزن آشنا شدیم، در ادامه نحوه ساخت آن خواهیم پرداخت.
نحوه ساخت رفیوجیوم
ابتدا باید یک محفظه برای رفیوجیوم آکواریوم ساخت. این محفظه می‌تواند از مواد مختلفی مانند پلی‌پروپیلن، شیشه، یا آکریلیک ساخته شود. این محفظه می‌تواند کنار مخزن اصلی یا روی سامپ قرار بگیرد. اندازه محفظه باید به طوری باشد که بتوان تمام اجزای لازم را در آن جای داد. توصیه می‌شود ابعاد این مخزن حدود 15 الی 20 درصد مخزن اصلی باشد و جریان آب ۲ یا ۳ برابری داشته باشد.
پس از تهیه محفظه باید کف آن را به عمق 3 الی 5 سانتی‌متر با استفاده از شن‌های معدنی بپوشانید. در مرحله بعدی باید گیاهان آبزی را در محفظه قرار دهید. برای رشد گیاهان آبزی باید یک منبع نور مانند لامپ، لامپ‌های LED، یا نور خورشیدی مصنوعی در محفظه قرار بگیرد. ابتدای راه‌اندازی این مخزن باید لامپ‌ها را به مدت دوماه شبانه روز روشن بگذارید. پس از دو ماه می‌توانید هنگام خاموشی نورهای آکواریوم، به مدت 12 الی 15 ساعت روشن کنید.
پس از قرار دادن متعلقات و گیاهان آبزی، باید پمپ آب را در محفظه قرار داد. پمپ می‌تواند با ایجاد جریان، آب را فیلتر کرده و کیفیت آن را افزایش دهد.
چگونه بفهمیم رفیوجیوم خوب کار می‌کند؟
شاخص‌های زیر به شما کمک می‌کند بدانید مخزن شما به درستی کار می‌کند یا خیر.
- اندازه‌گیری میزان نیترات و فسفات: در صورتی که میزان نیترات و فسفات قبل و بعد استفاده از رفیوجیوم کاهش یابد، نشان‌دهنده این است که این مخزن به درستی عمل کرده است.
- بررسی رشد گیاهان: در صورتی که گیاهان به خوبی رشد کرده و سلامتی خوبی داشته باشند، نشان‌دهنده این است که این مخزن به درستی کار می‌کند.
- بررسی کیفیت آب: کیفیت آب و مقدار مناسب پارامترهایی مانند میزان pH، اکسیژن محلول، آمونیاک و نیتریت نمایانگر فعالیت مناسب این مخزن است.
- بررسی رفتار ماهیان: در صورتی که ماهیان سلامتی خوبی داشته باشند و رفتار طبیعی خود را از خود نشان دهند، این مخزن عملکرد مناسبی دارد.
گیاهان مناسب برای رفیوجیوم
در ادامه به برخی از گیاهان آبزیانی که برای کاشت در این مخزن مناسب هستند، اشاره خواهیم کرد.
| نام گیاه | آب مناسب برای رشد | شرایط رشد و کاربرد آن |
| همیشه سبز (Anubias) | آب شیرین و آب شور | شرایط نوری متوسط و کم |
| والیسنریا (Vallisneria) | آب شیرین و آب شور | برای حفظ کیفیت آب در شرایط نوری متوسط و قوی رشد می‌کند |
| کریپتوکورینه (Cryptocoryne) | آب شیرین و آب شور | شرایط نوری کم و متوسط |
| هیدروفیلا (Hydrophylla) | آب شیرین و آب شور | حفظ کیفیت آب و کنترل ترشحات آمونیاک و نیتریت |
| سلودرا (Salvinia) | آب شیرین و آب شور | جلوگیری از رشد جلبک و کنترل ترشحات نیترات و فسفات |
| جاوا موس (Java Moss) | آب شیرین و آب شور | شرایط نوری کم |
تعویض گیاهان رفیوجیوم
برای رشد مناسب گیاهان رفیوجیوم به تغذیه مناسب و تعویض دوره‌ای آن‌ها نیاز دارید. استفاده از کودهای مخصوص گیاهان آکواریومی می‌تواند به رشد بهتر آن‌ها کمک کند. برای تعویض گیاهان این مخزن می‌توانید آن‌ها را از زیر آب درآورده و در آب تمیز یا در محلول کود مخصوص گیاهان آکواریومی قرار دهید. بهتر است هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار گیاهان مخزن خود را تعویض کنید. عوامل زیر نشان می‌دهد که باید گیاهان مخزن خود را تعویض کنید.
- کاهش رشد و نمو
- تغییر رنگ برگ‌ها
- ریشه‌های پوسیده
- کاهش میزان نیترات و فسفات
- رشد علف‌های هوازی
نتیجه‌گیری
رفیوجیوم به عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد برای کنترل میزان نیترات و فسفات در آب آکواریوم شناخته می‌شود و به سلامتی ماهیان و گیاهان آن کمک کرد. اگرچه استفاده از این مخزن مزایای بسیاری دارد، اما برای بهترین نتیجه باید از آن به درستی مراقبت کرد. تغذیه مناسب گیاهان، تعویض دوره‌ای آن‌ها و بررسی میزان نیترات و فسفات در آب آکواریوم از جمله مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کرد. امیدواریم این مقاله به شما در شناخت و نگهداری بهتر این مخزن کمک کرده باشد.
سوالات متداول
- دلیل استفاده از رفیوجیوم چیست؟
از اینم مخزن برای کنترل فسفات و نیترات آب آکواریوم استفاده می‌شود. - وسایل ضروری ساخت رفیوجیوم چیست؟
نور، پمپ و گیاهان آبزی از موجودات ضروری ساخت این مخزن هستند. - آیا گیاهان درون رفیوجیوم به کود دهی احتیاج دارند؟
بله، در صورتی که رشد گیاه کاهش یابد یا دچار پوسیدگی ریشه شود، باید به آن کود دهید.
سلام وقت بخیر قیمت رفیوجیوم چه قدر هست؟ و آیا بسازم به صرفه تر میشه یا اینکه آماده بخرم؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
قیمت رفیوجیوم بالای 4 میلیون هست اما اگر با توجه با آموزشی که در متن داده اقدام به ساخت آن کنید هزینه پایین تری خواهد داشت.
سلام وقت بخیر قیمت رفیوجیوم چه قدر هست؟ و آیا بسازم به صرفه تر میشه یا اینکه آماده بخرم؟
سلام ممنونم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
قیمت رفیوجیوم بالای 4 میلیون هست اما اگر با توجه با آموزشی که در متن داده اقدام به ساخت آن کنید هزینه پایین تری خواهد داشت.