اسب ترکمن یکی از نژادهای قوی متعلق به دوران پیش از اسلام است. ترکمن از نژادهای اسب ایرانی و متعلق به مناطق شمال شرقی کشورمان، ترکمن صحرا است. این اسب به دسته‌های اصیل، آخال تکه، یموت و چناران که ترکیبی از ترکمن و اسب عرب است، تقسیم می‌شود. در این میان اسب‌های ترکمن اصیل از ارزش بالاتری برخوردار هستند. در این مقاله از پتسی قصد داریم شما را با ویژگی‌های این اسب ارزشمند آشنا کنیم.
| مشخصات اسب ترکمن | |
| خاستگاه | ایران |
| قد | ۱۴۷ تا ۱۶۷ سانتی‌متر |
| وزن | ۴۵۰ تا ۵۵۰ کیلوگرم |
| رنگ | قرمز، خرمایی، سفید، طوسی |
| طول عمر | ۲۵ تا ۳۰ سال |
| بیماری | آنفلوانزا، کولیک، بیماری پوستی، نورویسکولار، گلوتندرید |
| ویژگی اخلاقی | مهربان، باهوش، با اعتماد به نفس |
تاریخچه اسب ترکمن
اسب‌های ترکمن از دوران پیش از اسلام تا زمان‌های اخیر نقش مهمی در جنگ‌ها و پیروزی‌های شاهان ایرانی به‌ویژه نادرشاه افشار داشتند. چینی‌ها در زمان شاهنشاهی خود نیز با اسب‌های ترکمن آشنایی داشتند و آن‌ها را «اسب‌های بهشتی» نام‌گذاری کرده بودند. اسب ترکمن به دلیل زیبایی، سرعت، هوش و قدرت خود شهرت دارد. سازگاری آن‌ها با شرایط آب و هوایی شدید آن‌ها را به یکی از مقاوم‌ترین نژادها در جهان تبدیل می‌کند.
ترکمن‌ها به طور سنتی مردمی عشایری بودند که به صورت قبیله‌ای در چادرها و روستاها زندگی می‌کردند که از مکانی به مکان دیگر می‌رفتند. برای اکثر مردم عشایر، اسب‌ها نقش مهمی دارند و بخشی از فرهنگ، سنت و هویت آن‌ها هستند. سبک زندگی و فرهنگ آن‌ها با اسب‌سواری و اسب گره‌خورده است.
ظاهر اسب ترکمنستانی
اسب ترکمن یک نژاد ارزشمند و شناخته‌شده است که از خاستگاه آن به منطقه ترکمنستان و مناطق اطراف آن می‌رسد. این اسب دارای سر و پیشانی متوسط و زانوهای قوی است. این اسب‌ها دارای چشم‌های بزرگ و به شدت زیبا هستند. رنگ بدن نژاد ترکمن معمولاً قرمز، یا خرمایی با سیاهی در اطراف چشم‌ها و انتهای گوش‌ها است. در برخی موارد خاص پوست ترکمن به رنگ‌های طوسی و سفید دیده می‌شود.
قد این اسب‌ها معمولاً بین حدود ۱۴۷ تا ۱۶۲ سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌شود. وزن آن‌ها با توجه به سن و میزان تغذیه متغیر است، اما معمولاً بین ۴۵۰ تا ۵۵۰ کیلوگرم وزن دارند. اسب‌های ترکمن دارای طول عمر معقولی هستند و اگر در شرایط مناسبی زندگی کنند، می‌توانند تا ۲۵ تا ۳۰ سال یا حتی بیشتر زنده بمانند.
رفتار اسب ترکمن
ویژگی‌های رفتاری اسب‌های ترکمن ممکن است بر اساس تربیت، تجربه شخصی و محیط اقامت متغیر باشند. با این حال، اسب‌های ترکمن معمولاً مهربان و با اعتمادبه‌نفس هستند و به طور معمول با انسان‌ها به خوبی ارتباط برقرار می‌کنند. آن‌ها به سرعت به سوارکاران و صاحبانشان اعتماد می‌کنند. این اسب‌ها تمایل دارند با انسان‌ها همکاری کنند و به دستورات سوارکاران به خوبی پاسخ دهند. اسب ترکمن اغلب از ارتباط و تعامل با انسان‌ها لذت می‌برد.
اسب‌های ترکمن به واسطه هوش سرشار خود شناخته می‌شوند و به سرعت توانایی یادگیری دستورات و حل مشکلات را دارند. آن‌ها معمولاً سرزنده و پرانرژی هستند و از فعالیت‌های ورزشی لذت می‌برد. اسب ترکمن به محیط‌های پرتنش حساسیت نشان می‌دهد؛ بنابراین در تربیت و مراقبت از آن‌ها باید آرام باشید و مکانی امن را انتخاب کنید. اسب‌های ترکمن معمولاً از ارتباط با اسب‌های دیگر لذت می‌برند و در گروه به خوبی عمل می‌کنند.
معمولا این اسب پس از انجام تمرینات زمانی را به تنهایی می‌گذراند و تمایل دارد دور از سایر افراد گروه باشد.
بهداشت اسب ترکمنستان
حفظ بهداشت جسمی اسب ترکمن بسیار مهم است تا این حیوانات سالم و پرانرژی باقی بمانند. در ادامه نکات مهمی را راجع به رعایت بهداشت این نژاد بیان می‌کنیم.
مراقبت پوست و مو: پوست و موی اسب را تمیز نگه‌دارید و از ایجاد شدن مشکلات پوستی و زخم‌ها جلوگیری کنید. در فصول گرم موی اسب را از اشعه مستقیم آفتاب حفظ کنید. علاوه بر نور خورشید، حشرات و انگل‌ها نیز می‌توانند به سلامتی اسب‌ها آسیب بزنند. برای جلوگیری از این مشکل باید موهای اسب را به طور مرتب شانه کرده و هر هفته پوست اسب را بررسی کنید.
مراقبت دندان: دندان‌های سالم برای هضم مواد غذایی بسیار مهم هستند. برای حفظ سلامت دندان‌ها بهتر است هر هفته یکبار دندان‌های اسب را با مسواک و خمیردندان مخصوص اسب تمیز کنید. علاوه بر مسواک زدن، توصیه می‌شود در معاینات دوره‌ای دام‌پزشک، دندان‌ها نیز بررسی شوند.
محیط : محیط اقامت اسب باید تمیز و خشک باشد تا از ایجاد زخم‌ها و عفونت‌ها جلوگیری کنید. زندگی کردن اسب در محیط‌های مرطوب و آلوده باعث ابتلای اسب به بیماری‌های شستا، تب لجن و باران سوختگی می‌شود.
تغذیه اسب ترکمن
غذای اسب ترکمن یک جزء مهم در مراقبت از این حیوانات است و باید مورد توجه قرار بگیرد تا اسب‌ها سلامتی عمومی، انرژی و عملکرد بهتری داشته باشند. در ادامه با بهترین مواد غذایی برای این نژاد آشنا می‌شوید.
- علوفه: بیشتر تغذیه اسب‌ها بر اساس علوفه است. علوفه‌های خشک مانند یونجه، تریفویلوم، تیموتی و گندم، خوراکی مناسبی برای اسب‌های ترکمن هستند. علوفه باید تازه و خردشده باشد و به اندازه نیاز به اسب داده شود.
- کاه: کاه نیز به عنوان جزء تغذیه‌ای مهم برای اسب‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. اسب‌های ترکمن می‌توانند کاه جو، کاه گندم و کاه جوانه‌زنی شده را مصرف کنند.
- کنسانتره: اسب‌های ترکمن برای تأمین نیازهای انرژی و پروتئین ممکن است به کنسانتره نیاز داشته باشند. غذاهای تجاری که انرژی، پروتئین و ویتامین‌ها و مواد معدنی متنوعی را فراهم می‌کنند مناسب هستند.
تربیت اسب ترکمن
تربیت و شرطی کردن اسب ترکمن یک فرآیند زمان‌بر و پیچیده است که به تجربه، دقت، صبر و تخصص نیاز دارد. در این مقاله چند مرحله کلی برای تربیت و شرطی کردن اسب ترکمن آورده شده است. در مرحله اول ابتدا باید اعتماد اسب را جلب کنید و مفاهیم ابتدایی مانند ایستادن، رفتن و متوقف شدن را آموزش دهید. در مراحل بعد پس از آموزش ابتدایی، به تدریج به اسب دستورات پیچیده‌تری مثل توقف ناگهانی و چرخش را بیاموزید. پس از آموزش‌های ضروری، سوارکاری را به او تمرین کنید.
سوارکاری را در محیط‌های کوچک و آشنا برای اسب شروع کرده و پس از چند روز تمرین در فضای انتخابی، اسب را با محیط‌های مختلف آشنا کنید. می‌توانید اسب ترکمن خود را در جاده، جنگل، ساحل و خیابان‌های خلوت شهری ببرید. پس از آشنایی با محیط‌های مختلف، حفظ تعادل را به اسب آموزش دهید تا در تحمل وزن سوارکار و اجرای حرکات ترکیبی توانمند شود.
بیماری‌های اسب ترکمن
این نژادهای اسب دارای ویژگی‌های جسمانی منحصربه‌فرد هستند و نژاد سالمی به حساب می‌آید. با این حساب مانند تمامی موجود زنده، این اسب در معرض خطر برخی بیماری‌ها قرار دارد که عبارت‌اند از:
- آنفلوانزای اسبی: بیماری آنفلوانزای اسبی مشابه آنفلوانزا در انسان است و باعث علائمی مانند تب، سرفه، خستگی و افت اشتها می‌شود. این بیماری از طریق تماس با اسب‌های آلوده یا وسایل نقلیه آلوده منتقل می‌شود.
- بیماری نورویسکولار اسبی (EPM): این بیماری عصبی باعث علائمی مانند ضعف عضلانی، لرز، اختلالات در حرکت‌ها و تغییرات در شخصیت اسب می‌شود.
- بیماری گلوتندرید (Strangles): این بیماری اسب ناشی از باکتری استرپتوکوکوس اسپرنگویی باعث تورم لنغدد لنفاوی گردن و علائم تب، تورم گردن و گرفتگی نفس می‌شود.
- تورم معده (Colic): بیماری کولیک یا تورم معده عمدتاً ناشی از مشکلات گوارشی است و می‌تواند باعث تورم و درد شدید در منطقه معده شود.
- بیماری پوستی: اسب‌ها ممکن است به دلیل باکتری، قارچ یا قرار گیری در محیط‌های مرطوب، به بیماری‌های پوستی مثل اگزما مبتلا شوند.
سازگاری اسب ترکمنستانی
اسب ترکمن به دلیل ویژگی‌های بدنی برای سوارکاری مناسب هستند. البته توجه کنید که این اسب برای کودکان و افراد تازه‌کار خیلی توصیه نمی‌شود. این اسب در دسته نژادهای سازگار قرار دارد، اما سازگاری است به شدت به تربیت او بستگی دارد. تربیت است باید از دوران کرگی شروع شود. اگر هم خودتان تجربه کافی برای تربیت اسب را ندارید، می‌توانید از مربیان مخصوص کمک بگیرید.
قیمت اسب ترکمنی
قیمت اسب ترکمن به محل رشد، اصالت، سلامت، سن و تغذیه استفاده‌شده بستگی دارد. به طور کلی اسب‌های اصیل ترکمن قیمت بسیار بالایی دارند، اما نژادهای آخال تکه یا یموت، کمی ارزان‌تر هستند. علاوه بر این مورد، هرچقدر اسب جوان‌تر باشد قیمت آن بالاتر است. یکی دیگر از مواردی که بر قیمت اسب تأثیر می‌گذارد، میزان مهارت او در تمرین و سوارکاری و سازگاری با انسان‌ها است. اسب‌های تربیت‌شده و اهلی طرفدار و قیمت بیشتری دارند. در آخر برای فهمیدن قیمت دقیق اسب، باید به متخصصان مراجعه کنید.(مقاله مرتبط: اسب آخال تکه)
نتیجه‌گیری
اسب ترکمن به عنوان یک نژاد ارزشمند و با تاریخچه‌ای فرهنگی و تاریخی غنی در جهان اسب‌ها شناخته می‌شود. این اسب‌ها و نقش مهمی در فرهنگ و زندگی مردم ترکمن ایفا می‌کنند. با وجود تهدیداتی مانند تغییرات آب‌وهوایی و تجارت غیرقانونی، حفظ این نژاد و حفاظت از تنوع ژنتیکی آن بسیار اهمیت دارد. به طور کلی، ترکمن نه‌تنها یک نژاد ارزشمند اسب است، بلکه نمایانگر تاریخ و فرهنگ یک ملت نیز محسوب می‌شود و نیاز به حفاظت و نگهداری دارد تا نسل‌های آینده بتوانند از این میراث فرهنگی و حیاتی بهره‌مند شوند.
سؤالات متداول
- پوست اسب نژاد ترکمن چه رنگ‌هایی دارد؟
اغلب پوست نژاد ترکمن قرمز، سیاه و قهوه‌ای است، اما به رنگ‌های سفید و خاکستری هم دیده می‌شود. - بهترین مواد غذایی که ترکمن می‌تواند مصرف کند چیست؟
بهترین غذا برای این اسب، علوفه، کاه و کنسانتره است. - اسب ترکمن به چه بیماری‌هایی مبتلا می‌شود؟
از بیماری‌های شایع این نژاد می‌توان به کولیک، بیماری پوستی و آنفلوانزا اشاره کرد.
