واکسن مؤثرترین راه پیشگیری از بیماری‌ها محسوب می‌شود. حیوانات خانگی هم دقیقاً مانند صاحبان خود، به واکسن نیاز دارند. بی‌شک واکسیناسیون سگ از مهم‌ترین اقدامات بهداشتی و مراقبتی است که نباید در آن کوتاهی به خرج داد. واکسیناسیون نه تنها از سگ در برابر بیماری‌ها مراقبت می‌کند، بلکه باعث می‌شود شما نیز از خطر بیماری‌های مشترک انسان و سگ در امان باشید.
فرقی نمی‌کند که سگ شما تمام مدت درون خانه باشد و با شما زندگی کند یا یک نژاد سگ نگهبان خارج از محیط خانه باشد، در هر صورت مهم‌ترین وظیفه شما در قبال سلامتی آن سگ، واکسیناسیون اوست. واکسیناسیون سگ در دو نوع واکسن‌های ضروری و واکسن‌های غیرضروری انجام می‌شود. واکسن‌های ضروری واکسن‌هایی هستند که باید تزریق شوند؛ زیرا از بیماری‌های صعب‌العلاج یا رایج سگ پیشگیری می‌کنند.
در مقابل نیز واکسن‌های غیرضروری واکسن‌هایی هستند که اجباری بر تزریق آن‌ها نیست؛ زیرا وظیفه مقابله با بیماری‌های سطحی را دارند. ما در این مقاله از مجله حیوانات خانگی پتسی لیست واکسن‌های ضروری و غیر ضروری سگ را برایتان ذکر می‌کنیم.
واکسن‌های ضروری سگ
دقت کنید که بسیاری از واکسن‌های ضروری احتیاج به یک دوز یادآور دارند؛ یعنی پس از مدتی تأثیر آن‌ها از بین می‌رود و باید مجدداً تزریق شوند.
1. واکسن هپاتیت
هپاتیت یک بیماری عفونی محسوب می‌شود که کبد سگ را درگیر کرده و به دیگر اعضای بدن او نیز سرایت می‌کند. بیماری هپاتیت در میان توله‌سگ‌ها می‌تواند به مرگ آن‌ها ختم شود. واکسن هپاتیت به‌منظور جلوگیری از ابتلای سگ‌ها به این بیماری و مرگ آن‌ها تزریق می‌شود.
2. واکسن پاروویروس
بیماری پاروویروس جزء بیماری‌های عفونی در سگ‌ها است که موجب بروز اسهال خونی و استفراغ در این حیوانات می‌شود. این بیماری بسیار واگیردار است. سگ‌هایی که واکسن پاروویروس تزریق نکرده‌اند، خطر مرگ، 90 درصد آن‌ها را تهدید می‌کند. در واکسیناسیون سگ، خصوصاً زمان تزریق این واکسن، نباید سهل‌انگاری کنید؛ زیرا این بیماری اغلب سگ‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا سن پایینی دارند را به کام مرگ می‌کشاند.
3. واکسن هاری
هاری یک بیماری ویروسی است که مغز و اعصاب نخاعی سگ را درگیر می‌کند. این بیماری کشنده‌ترین بیماری در میان سگ‌ها محسوب می‌شود که به انسان‌ها نیز منتقل می‌شود. بیماری هاری از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده و زخم‌های ناشی از گازگرفتگی به صاحبش منتقل می‌شود. جالب است بدانید که بر اساس قوانین کشور، تزریق واکسن هاری الزامی است.
واکسیناسیون سگ در کشور ما با جدیت زیادی دنبال می‌شود؛ اما با این وجود هنوز هم سالانه تعدادی از افراد و حیوانات به این بیماری مبتلا می‌شوند. با توجه به آمار مرگ‌ومیر انسان‌ها بر اثر این بیماری، اگر حیوان خانگی شما از واکسن هاری استفاده نکرده باشد، عواقب قانونی دارد.
اگر سگ خانگی واکسینه نشده انسانی را به طور تصادفی گاز بگیرد، آن فرد باید به سرعت اقدام به تزریق واکسن هاری نماید. واکسن هاری برای انسان نیز وجود دارد که پس از برخورد با سگ آلوده، در سه یا پنج دوز تزریق می‌شود.
دقت نمایید که برخوردهای جزئی با سگ نیازمند تزریق واکسن هاری نیست؛ تنها زمانی به تزریق این واکسن احتیاج پیدا می‌کنید که خونریزی در بدن شما رخ داده باشد. به‌طور مثال اگر ناخن‌های سگ آلوده باعث خونریزی حتی به مقدار کم در بدن شما شود، تزریق واکسن الزامی است.
4. واکسن دیستمپر
دیستمپر یک بیماری ویروسی است که بر روی سیستم عصبی، ریه و روده‌ها تأثیرات زیادی می‌گذارد. این بیماری می‌تواند منجر به علائم شدید عصبی، ذات‌الریه، تب، آنسفالیت و مرگ سگ شود. بیماری دیستمپر بسیار واگیردار و کشنده است؛ به همین جهت نباید در تزریق واکسن آن سهل انگاری کنید.
5. واکسن پارا آنفولانزا
بیماری پارا آنفولانزا نوعی آنفولانزاست که به رگ‌های خونی سگ حمله می‌کند. این بیماری در نوع پیشرفته موجب سرفه‌های خونی می‌شود. پارا آنفولانزا یک بیماری واگیردار محسوب می‌شود و در صورتی که درمان نشود منجر به ذات‌الریه یا بیماری‌های تنفسی شدیدتری می‌شود.
6. واکسن آنفولانزا
این بیماری توسط ویروس H3N2 و H3N8 ایجاد می‌شود. آنفولانزای سگ مسری است و باعث ایجاد تب پایین، سرفه و ترشحات بینی خواهد شد. توجه داشته باشید که آنفولانزا در نوع شدید آن منجر به مرگ سگ می‌شود؛ از این رو واکسیناسیون سگ برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا ضروری است.
واکسن‌های غیرضروری
در برخی مواقع با توجه به مواردی همچون نژاد سگ، منطقه زندگی سگ، تغذیه و با توصیه دامپزشک علاوه بر واکسن‌های ضروری، واکسن‌های غیرضروری تزریق می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم واکسیناسیون سگ با واکسن‌های غیرضروری اجباری نیست و در صورت نیاز انجام می‌شود.
1. واکسن لپتوسپیروز
لپتوسپیروز یک بیماری باکتریایی است که باعث نارسایی شدید کلیه یا کبد در سگ‌ها و حتی انسان‌ها می‌شود. سگ شما با خوردن و تماس با آب آلوده که در آن ادرار حیوان آلوده وجود دارد، دچار این بیماری می‌شود.
واکسن لپتوسپیروز از واکسن‌های غیرضروری است و شما با ویزیت شدن سگتان در خانه می‌توانند آن را از بیماری دور نگه دارید. در گذشته تزریق این واکسن تنها به سگ‌های مناطق باز توصیه می‌شد؛ اما هم اکنون لپتوسپیروز در اطراف و داخل شهرها هم مشاهده شده است.
2. واکسن لایم
بیماری لایم از طریق کنه و توسط باکتری Borrelia Burgdorferi ایجاد می‌شود. ابتلا به این بیمار در سگ باعث بروز تب، بی‌حالی، کاهش اشتها، لنگیدن پا و در موارد شدید نارسایی کلیه می‌شود.
بیماری لایم در تمام نقاط کشور رواج دارد و هیچ ارتباطی به شرایط آب و هوایی ندارد. تزریق این واکسن در ابتدا به صورت دو دوز و با فاصله زمانی 3 الی 4 هفته‌ای تزریق شده و پس از آن سالیانه تزریق می‌شود.
3. واکسن بوردتلا
بوردتلا یک باکتری گرم منفی است که دستگاه تنفس در حیوانات آزمایشگاهی، سگ، اسب، خوک، گربه و انسان را درگیر می‌کند. در شرایطی که سگ در محیطی نگهداری می‌شود که احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد، واکسیناسیون سگ برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری با توجه به نظر دامپزشک صورت می‌گیرد.
4. واکسن کنل کاف
کنل کاف یک بیماری تنفسی واگیردار است که در مکان‌هایی همچون پارک سگ‌ها، پانسیون‌های سگ‌ها، گروه‌های آموزشی، محل‌های نگهداری روزانهٔ سگ‌ها و محل‌های نمایش سگ‌ها شیوع پیدا می‌کند. این بیماری از طریق تماس مستقیم و حتی هوای آلوده به سگ‌ها انتقال پیدا می‌کند. پس از ورود و تکثیر باکتری کنل کاف، بدن حیوان علائمی بروز می‌دهد و در نهایت موجب ایجاد سرفه‌های بی‌وقفه می‌شود.
مراقبت‌های سگ پس از تزریق واکسن
سگ‌ها پس از انجام فرآیند واکسیناسیون به مراقبت‌هایی نیاز دارند که شما باید به آن‌ها توجه کنید. این مراقبت‌ها عبارت‌اند از:
۱. اهمیت به نظافت سگ: سگ‌ها پس از واکسن به نظافت مو و دهان و دندان نیاز دارند. شما باید پس از تزریق واکسن موهای سگ خود را برس بکشید. این کار به صورت روزانه موجب ایجاد نشاط و شادی در سگ شما خواهد شد. آرایش و کوتاه کردن موهای سگ یکی از کارهای نظافتی سگ‌ها به شمار می‌آید که پس از تزریق واکسن باید به‌گونه‌ای انجام شود که باعث ایجاد درد در او نشود.
برای مراقبت از سگ خود باید به بهداشت دهان و دندان این حیوان رسیدگی کنید. سگ‌ها به مسواک روزانه نیاز دارند زیرا غذاها و پروتئین‌هایی که می‌خورند در بین دندان‌های این حیوان می‌ماند و موجب ایجاد باکتری می‌شود؛ اما ممکن است پس از تزریق واکسن، سگ برای این کار با شما همراهی نکند که بهتر است تا چند روز به او سخت نگیرید.
۲. توجه به دارو و غذای سگ: سگ‌ها پس از واکسیناسیون به یک رژیم غذایی مقوی نیاز دارند. گاهی داروهایی نیز برای این حیوان تجویز می‌شود که باید به‌موقع به آن‌ها بدهید. در صورت مشاهده هر گونه تغییری در خلق‌وخو، رنگ ادرار و مدفوع سگ خود باید به دامپزشک مراجعه نمایید.
۳. پرهیز استفاده از اشیای حساسیت‌زا: پس از واکسیناسیون، بدن سگ بسیار حساس خواهد شد از این رو نباید در محیط‌های آلوده قرار گیرد. همچنین باید غذاها و اشیایی که برای این حیوان حساسیت‌زا هستند را از او دور کنید.
عوارض جانبی واکسیناسیون سگ
تزریق واکسن‌های سگ از مزایای بسیار زیادی برخوردار است؛ اما نمی‌توان گفت که عوارضی برای آن‌ها وجود ندارد. این واکسن‌ها همچون مصرف برخی از داروها دارای عوارض جانبی هستند. بهترین زمان تزریق واکسن برای سگ هنگامی است که شما بتوانید پس از تزریق از سگ خود مراقبت کنید. در صورتی که سگ به واکسیناسیون حساسیت داشته باشد واکنش‌هایی همچون تب، سستی، از دست دادن اشتها، تورم صورت یا پنجه یا کهیر، استفراغ، اسهال، درد یا تورم در اطراف محل تزریق و مشکل در تنفس و تشنج مشاهده می‌شود.
واکنش‌های خفیف طبیعی هستند و نباید نگران آن‌ها باشید. اکثر واکنش‌های ذکر شده خفیف و کوتاه‌مدت هستند. اگر واکنش‌های سگ طولانی و شدید شد، باید فوراً با دامپزشک تماس بگیرید.
کلام آخر
سگ‌ها حیواناتی باهوش و وفادار هستند که توانایی جلب توجه هر کسی را دارند. از طرفی وجود بیماری‌های مشترک بین سگ و انسان، سلامت سگ و انسان را تهدید می‌کند؛ به همین جهت نباید از اهمیت واکسیناسیون سگ غافل شد. عده زیادی وجود دارند که به واکسیناسیون سگ خانگی خود اهمیت نمی‌دهند؛ زیرا بر این باورند سگ آن‌ها مدام در خانه است و با حیوانات آلوده در تماس نیست. باید دقت داشته باشید که تنها راه انتقال بیماری، از یک حیوان آلوده نیست؛ بلکه ممکن است سگ خانگی شما از طریق محیط و هوا نیز آلوده شود. بنابراین اگر به حفظ سلامت خودتان و سگتان اهمیت می‌دهید، حتماً واکسن‌های ضروری او را تزریق کنید.
یکی دیگر از معضلاتی که در رابطه با واکسیناسیون سگ وجود دارد، عدم تزریق واکسن برای سگ‌های نگهبان است. عده‌ای بر این باورند که سگ‌های نگهبان به دلیل اینکه خارج از محیط خانه زندگی می‌کنند، بسیار مقاوم هستند و بیمار نمی‌شوند.
در این مورد باید گفت دقیقاً به همین دلیل که سگ‌های نگهبان خارج از محیط خانه زندگی می‌کنند، در معرض بسیاری از آلودگی‌ها قرار دارند و توجه کمتری به آن‌ها می‌شود؛ حتی ممکن است شما متوجه علائم بیماری در او نشوید. بنابراین بهتر است در این مورد نیز سهل‌انگاری نکنید و هر چه سریع‌تر برای تزریق واکسن‌های سگ خود اقدام کنید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد واکسیناسیون سگ‌ها به این سایت مراجعه کنید.
سوالات متداول
- کدام واکسن‌های سگ ضروری هستند؟
واکسن هپاتیت، واکسن پاروویروس، واکسن هاری، واکسن دیستمپر، واکسن آنفولانزا و واکسن پارا آنفولانزا از واکسن‌های ضروری سگ‌ها هستند. - عوارض جانبی واکسیناسیون سگ چه علائمی دارد؟
در صورتی که سگ به واکسیناسیون حساسیت داشته باشد واکنش‌هایی همچون تب، سستی، از دست دادن اشتها، تورم صورت یا پنجه یا کهیر، استفراغ، اسهال، درد یا تورم در اطراف محل تزریق و مشکل در تنفس و تشنج مشاهده می‌شود. - واکسن‌های غیرضروری سگ کدام‌ها هستند؟
واکسن لپتوسپیروز، واکسن لایم، واکسن بوردتلا و واکسن کنل کاف از واکسن‌های غیر ضروری سگ‌ها هستند.
